ب b
ب B
برک
-
Rheuma, rhein, acetabulum
یەکەم: لەبەر ئەوەی زۆرجار کەلەکە و حەوزەی پشت توشی برک دەبن، بۆیە بە کەلەکە و حەوزەش هەر دەڵێن برک یان بڕک/ئەستێڵ/حەوزە. بێگومان بڕک مانای دیکەی هەیە کە لێرەدا بۆ ڕونکردنەوەی واتای باداری و کۆڵنج پێویستمان پێی نیە
دوهەم: برک/بڕک دەچێتەوە سەر وشەی |بڕ/بڕین| کە دو مانایان پێکاوە
لەبەر ئەوەی ئازاری برک وەک ئەوە وایە کە دڕک و چقڵ یان تیرێکی تیژ بە لەشدا بچەقێ و ئازار لە ئەندامێکی لەشدا بوەستێ، کە ئاکامی گرژبونی ماسوڵکەکانە، بۆیە برک خەسڵەتی بریسک و بڕین و تێچەقان و تێڕاچون وەردەگرێت
لەبەر ئەوەی ئازاری برک وەک بڕە تەزویەک دێت و دەچێت، ئازارێکی بڕبڕ و پچڕپچرە، بۆیە خەسڵەتی بڕوسک واتا بڕێک وەردەگرێت، وەک دەوترێت کوڵەژان و کورتە ژان
سێهەم: لەبەر ئەوەی برک تەزوی ژانی تیژ و ئێشی خێرایە، بۆیە خەسڵەتی بروسک و بەرق وەردەگرێت
سێ نیشانەی برک: بریسک/بڕین، بڕوسک/بڕ، بروسک/تەزوی ژان
برک جۆرێکە لە باداری |ڕۆیما|ی جومگە و ئێسک و ماسوڵکەکان. وشەی یۆنانی |ڕۆیما| دەچێتەوە سەر وشەی |ڕاین/ڕەین| واتا تەوژم و تەزو، ئاماژەیە بۆ تەزوی ژان و ئازار
Bakteria\bacterium, bacillus\bazilla, virus
بەکتێریە/بەکتێریوم، بەزیلە/بەزیلوس، ڤیروس
یەکەم: زیندەوەری بەزیلوس یان بەکتێریە یەک خانەیە کە بونیاتێکی ئالۆزە و ناوکێکی هەیە، بەڵام بونیاتی ڤیروس سادەیە و بەرگێکی پرۆتینی هەیە
دوهەم: بەزیلوس خۆی توانستی زیادکردنی هەیە، چونکی خانەیەکی زیندوە، بەڵام ڤیروس خۆی توانستی زیادکردنی نیە و پێویستیی بە خانەیەکی زیندوە، تاکو زیاد بکات
سێهەم: بەزیلوس مادەیەکی ژەهراوی دەڕێژێت و دەبێتە هۆکاری بیماری وەکو سیل، کۆکەڕەشە و سورەتا/تای قیرمیزی، بەڵام ڤیروس خانەی زیندو هەڵدەوەشێنێتەوە و دەبێتە هۆکاری تەنینەوەی بیماریی گواستراوە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دی وەکو کۆڕۆنە، هەڵامەت و تامێسکە
چوارەم: ڤیروس سەدجار لە بەزیلوس بجوکتر و وردترە. کەبسول یان حەبی ئەنتیبیۆتیک دژەبەکتێریە گونجاوە، بەڵام ئەم دەرمانە بۆ دژەڤیروس نەشیاوە و دەبێتە هۆکاری کوشتنی بەکتێریە پۆزەتیڤەکان لە هەناوی مرۆڤدا، لە بنەڕەتدا یەک لەسەدی بەکتێریە نێگەتیڤن و دەبنە بیماری، بەڵام نەوەتونۆ لە سەدی بەکتێریە پۆزەتیڤن و بەرگری لەش پتەو دەکەن. خومرەی نان و هەوێنی ماست و کەرە و پەنیر و مادەی خاوێنکردنەوەی ئاو هەمویان بەکتێریەی پۆزەتیڤن
بەرماڵ
وشەی |بەرماڵ| واتا ئەو پارچە قوماشەی کە پیشەگەران، چایچی، کەبابچی،.. تاد بە پێش جلوبەرگەوە وەک بەروانکەیەک دەیبەستن بۆ خاوێنکردنەوە و (ماڵین)ەوەی شتومەک. دیارە پیشەگەران هەر بەو بەرماڵەوە چونەتە مزگەوت و نوێژیان لەسەر کردوە
وشەی |پەشتەماڵ| واتا خاولی خاوێنکردنەوەی پشت
وشەی |دەسماڵ| واتا دەسەسڕی خاوێنکردنەوەی دەست
بەهەشت، فیردەوس، عەدەن
Das Wort Paradeisos (griechisch παράδεισος „Tiergarten“, „Park“; lateinisch paradisus; mittelpersisch und hebräisch pardēs) wurde von den Griechen aus dem avestischen pairi-daēza (wörtlich „umgrenzter Bereich“) übernommen. Das griechische Wort bezog sich ursprünglich auf persische Königsgärten, im biblischen Zusammenhang auch auf „Gottesgärten“. In der Septuaginta, der griechischen Übersetzung der Tora, bezeichnet es unter anderem den Garten Eden.
پێش ئایینە ئیبراهیمیەکان لە ئەفسانەکاندا بیرۆکەی بەهەشت هەبوە
-
بیبەر/پیپەر، دەلوبیبەر، پیلپیل، فیلفیل/فەلافیل
- piper, peperi, pippali, pepper, Pfeffer, Paprika
بە یۆنانی |پێپەری|، بە لاتینی |پیپەر| واتا بیبەر
بە سێربی |پاپریکە|، بە ئەڵمانی |پفێفەر|، بە ئینگلیزی |پێپەر| واتا بیبەر
بنەڕەتی ئەم وشانە ئێرانی-هیندین، بە فارسی |پیلپیل|، بە جێگۆڕکێی پیتی |پ| بۆ |ف| بە عەرەبی بوەتە |فیلفیل/فەلافیل| بە |فولفول|یش هەیە، کە دەچنەوە سەر بنەڕەتی وشەی هیندیی کۆن |پیپالی| واتا تۆی بیبەر و ناوکەبیبەر هەروەکو بەهاراتی تون و تفت و تیژ تێکەڵ خواردن دەکرێت
وشەی |دەلوبیبەر| واتا بیبەری سەوزی تۆخ یان شین کە بیبەرێکی درێژی زۆر تونە. هەروەها وشەی |دەلو| بە واتای شێت دێت، ڕەنگە تامە تون و تیژەکەی دەلوبیبەر مرۆڤ شێت و هار بکات
دەلوجەر و هەوجهار ناوی بیبەرن