ڕەخنەی کورت و پوخت ************************************************* kurze und bündige Kritik

*********************

 

ڕەخنەی کورت و پوخت

*********************

• بێژەی (فۆنەتیک) ناوی نیتچە بەم جۆرەیە
• Aussprache, Fonetik von Nietzche
• Niet نیت + zsche چە
• z = ts 
• zsch = tssch = tsch چ

• Niet نیت + tsche چە = niːt + tʃə نیتچە

     ئەگەر بە زمانی کوردیی خۆت دەرەقەتی بابەتێک نەهاتی، بێشک بە هیچ زمانێکی بێگانەش ناتوانی هەقی بابەتەکە بدەیت، چونکی زمانی دایک بنەڕەتی فێربونی زمانی دیکەیە!! بەڵام مانای ئەوە نیە کە گومانێک هەیە لە ئەکەدێمیبونت، بە پێچەوانەوە، ڕەنگە خوێندەوارێکی خاوەن بڕوانامەی ناسراوترین و باوەڕپێکراوترین زانکۆی جیهانی بیت

     کارەسات تۆفان نیە! بەڵکو ئەوەیە کە بانگەشەی فرەزمان و مافی زمانی گەلان بکرێت، کەچی تەنیا هەر زمانی ئینگلیزی و فەرەنسی بکرێتە پێشمەرجی توێژینەوە و لێکۆڵینەوە!! کە قسەش لەبارەی زانستی زمانەوە لە مێدیەی کوردیەوە دەکرێت، نەک هەر دوبارە بەڵکو هەزاربارە دیسان جوینەوەی هەمان قسە کۆنە سواوەکانە، بەبێ ئەوەی یەک حەرفی تازەی ئەم زانستە بوترێنەوە!! ئەرێ بەڕاست لە کارەسات بێزار نەبون؟! ک. ک

******

     نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی! سەروەت و سامانی گشتی ئەڵبەتە میراتی باوکی بنەماڵە و حیزب نیە، مارەیی دایکی دەستەوتاقم و دەستەبژێر نیە، بەڵکو موڵک و ماڵی گشت هاونیشتمانیە

     نەک دێمۆکراتی، دێمۆنکراتی واتە حوکمی شەیتانی زۆڵ! بێگومان هەژاریش بوونی نیە، بەڵکو تەنیا هەر مافخوراوی و دزی و گەندەڵی هەیە، تەنیا هەر زۆڵیەتی بەڕێوەبردن و دابەشکاریی ماتماتیک هەیە دەربارەی بودجەی نیشتمان و ژمارەی هاونیشتمانی، هەر تاکێکی هاونیشتمانی مافی بەشی بژێویی خۆی لە بودجەی نیشتمانیدا هەیە کە مارەیی دایکی هیچ حیزبێک و میراتی باوکی هیچ سەرۆکێک نیە، موڵکی هیچ وەزیر و پەرلەمێنتار و بەرپرسێک نیە، بەڵکو بودجەی گشتی مافی گشت هاونیشتمانیە. لێرەوە مافی گشتیی هاوبەش بە دەربڕینێکی چڕوپڕ: نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی بە مافە مادی و ڕۆحیەکانیشەوە! واتە پرس و بەرپرسی دادگەری (عەدالەت) پەیوەستە بە (چەن و چۆن)، نفوذ و نقود

******

     داهات و ئاسایش: نەک ژیری دەستکرد، بەڵکو شاردنەوە و دزینی داهاتی نیشتمانی مایەی ترس و مەترسیە بۆ سەر ئاسایشی نیشتمانی، خۆ ژیری دەستکرد بژێویی هاونیشتمانیی نەدزیوە! بەڵکو ئەوە مافخۆرانە کە مافخوراویان خوڵقاندوە! خۆ موڵک و ماڵی گشتی میراتی باوکیان و مارەیی دایکیان نیە. نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی

     میتاندن! نوخبەی سەروکلک خۆی میتاندوە. شەڕەدرۆنەی میتی تورکی گوایە دژی پکک، ئەڵبەتە بە یاریدەی جاسوسەکانی هەرێم دەکرێن. بۆ ئەوەی قەت تۆمەتی جاسوسیەت بەسەر کەس نەبەشنەوە کە ئەوەڵ و ئاخر جاسوس هەر حیزبە بەناو عەلمانی و ئیسلامیەکان خۆیانن، دەنا هیچ کەسێکی دی نیە

     ژێربەژێر و سەربەسەر هەمان شتن! دواتریش بە دانپێنانی خۆیان هەڵدانەوەی مەلەفی نهێنیی پەیوەندیی و ئیستخبارات و ئیطلاعات، کە ڕێککەوتنێکی فەرمی و ڕەسمی نین، بەڵکو لەسەر ئاستی سەرانی حیزبین بۆ وەرگرتنی تڕوتفاقی چەک و تەقەمەنی،  داودەرمان و نەشتەرگەری، پارەوپول، پاسەپۆرتی سەفەر و یاریدەی لۆژیستی، ئەمانە خۆ لەبەر چاوی کاڵی سەرانی حیزب نادرێن، بەرابەر جاسوسیەت دەکرێن و ناودەنرێن بەرژەوەندیی هەردولایان و خاڵی هاوبەشی نێوانیان و هاوسەنگیی هێزیان! بەڵام جاسوسێکی خۆبەخشانە نەک جاسوسێکی فەرمیانە! واتە هیچ لایەکیان پابەندی ڕێککەوتنێکی دەوڵەتی و نێودەوڵەتی نین. هەربۆیەش ڕەنگە دوای پەنجا ساڵ ئەمجا سەرەداوێ وەک بەڵگەی جاسوسێکی نافەرمی دەربخرێت، بەڵام ئەتوارە جاسوسیەکانی حیزبە بەناو عەلمانی و ئیسلامیەکان هەر بە ڕۆژی ڕوناک بە بەرچاوی خەڵکەوە دەکرێن

     دوای ڕوداوەکەی ١١ سێپتەمبەر لەلایەن داعشی ئیسلامیەوە، سەرانی موخابەراتی ئەمریکی و مۆسادی ئیسرائیلی دەربارەی جاسوسەکانیان لە سەرانسەری جیهاندا دەڵێن کە تاقە جاسوسێکی فەرمی سەربە مۆساد لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و خۆڕهەڵاتی ناوەڕاستدا نیە، بەڵکو ئەوەی هەیە تەنیا هەر جاسوسێکی نافەرمیە کە نە خاوەن هیچ مافێکی فەرمیە و نەش خاوەن هیچ متمانەیەکی ڕەوا

******

     لە بنەڕەتەوە ئەم ژەهرە هەم دەردە و هەم دەرمان! لە سیستەمێکی خوێڕی و حکومەتێکی بێغیرەتدا جگەلە گەل خۆی کەس فریای ناکەوێ و مافی وەرناگرێ، گەلی ڕاپەڕیو هیچی لەدەست نەداوە جگەلە کۆتوبەندی دەستوپێی. وەرگرتنەوەی پاڵاوتە و بیرەنەوتەکان لە دەست حیزب و بنەماڵە و خێزان، گەڕانەوەی داهاتەکەی بۆ بودجەی نیشتمانی و موچەی هاونیشتمانی، کلیلی تێگەیشتنی پرس و بەرپرس و چارەمانە

******

     ژێربەژێر بوە دەسپێکی چەمکی ئەمساڵ کە بەرانبەر بە سەربەسەر دێت، بەڵام دوهەمیان لە پیلانگێڕیی دارودەستەکەی شێخ داعشی پاراستندا دەرکەوت، ناوەکەیم بیرچوە وابزانم شێخ زانایە! ئیدی نوخبەی سەروکلک و دەستەوتاقمێ هەریەکەو خولەچەخماخەی خۆی داهێناوە! داهێنان بەردەوامە

******

kamilo-kaf.webnode.at

     بەپێچەوانەوە! ئەوسا ناتۆ دژ بە بلۆکی وارشۆ پێویستیی بە تورکیا هەبوو، بەڵام دوای هەرەسی بلۆکی شەرقی ئیدی تورکیا بوەتە بارێکی قورس بەسەر ناتۆوە، چونکی هێندە ئەندامانی تازەی ناتۆ زۆربونە کە کێشەی گەورەی کولت و کولتوریان لەگەڵ هاوپەیمانانی کۆندا نیە. لێرەوە تورکیا ئەو بایەخ و ڕۆڵەی جارانی لە پێگەی ناتۆ نەماوە      

******

دو خاڵ

     یەکەمیان پیاوەتی بە ئاوی حەمامەوە دەکات! ئینشای شەرمەزاری و قەرزارباری و نەفرەتباری دەنوسێت کە نرخی دەسکە تورێکی قوڕاویی نیە. لەکاتێ گەر دەتەوێ هەڵوێستێکی مەردانە بنوێنی، فەرمو خێزانێکی کوردی خۆڕهەڵات بگرە خۆت، دەنا کوردی حیزبی بارەگەی خۆی هەیە کە فەرمیە. هەروەکو بە درێژایی ساڵانی شەڕی نێوان عیراق و ئیران کوردانی ناحیزبی بەردەوام هەڵاتن و لە ئۆردوگەی وڵات مانەوە کە منەتباری بەسەر هیچ کەسێکەوە تێدا نەبوو

     دوەمیان بۆ سەروپێکەی شینوزاریەتی! بارەگای حیزبی نوخبەی سەروکلک بە پارەی خەڵک و بودجەی گشتی، ئیدی دەزگەی دێمۆکراتی و ڕۆشنگەری، ناوەندی توێژینەوە و لێکۆڵینەوە، دامەزراوەی مێدی و تێڤی، فەزای گشتی و ئازادیی کۆمەڵگەی مەدەنی، تەڕەماشی چی و تەڕەسازی چی

• میتاندن! نوخبەی سەروکلک خۆی میتاندوە. شەڕەدرۆنەی میتی تورکی گوایە دژی پکک، ئەڵبەتە بە یاریدەی جاسوسەکانی هەرێم دەکرێن. بۆ ئەوەی قەت تۆمەتی جاسوسیەت بەسەر کەس نەبەشنەوە کە ئەوەڵ و ئاخر جاسوس هەر حیزبە بەناو عەلمانی و ئیسلامیەکان خۆیانن، دەنا هیچ کەسێکی دی نیە
•  
• ساڵی ١٩٨٧ - ١٩٨٨ وەک شاهیدی بەرچاوی سەربەخۆ بەرکەوتوانی کیمیابارانی کوردستان بەتایبەت هەڵەبجەم لە شاری ڤێنای پایتەختی نەمسا دی کە ینک و ئەوانیدی چاودێری دەکردن. ڕوداوەکە لەلایەن عیراقەوە دوای شکستی گفتوگۆی نێوان یەکێتی و عیراق بوو کە د. قاسملۆ میانگیریان بوو. ئەمجا هەر لەم شارەدا ڕوداوی تێرۆرکردنی سەرانی پدک لەلایەن ئیرانەوە لەکاتی گفتوگۆی نێوانیان کە مام جەلال و د. فازڵ میانگیریان بون. دواتریش بە دانپێنانی خۆیان هەڵدانەوەی مەلەفی نهێنیی پەیوەندیی پدک و ئیستخباراتی عیراق، هەروەها مەلەفی پەنهانی پەیوەندیی ینک و ئیطلاعاتی ئیران، کە فەرمی و ڕەسمی نین، بەڵکو لەسەر ئاستی سەرانی حیزبین بۆ وەرگرتنی چەک و تەقەمەنی،  داودەرمان و نەشتەرگەری، پارەوپول، پاسەپۆرتی سەفەر و یاریدەی لۆژیستی، ئەمانە خۆ لەبەر چاوی کاڵی سەرانی حیزبی کوردی نادرێن، بەرابەر جاسوسیەت دەکرێن و ناودەنرێن بەرژەوەندیی هەردولایان و خاڵی هاوبەشی نێوانیان و هاوسەنگیی هێزیان! بەڵام جاسوسێکی خۆبەخشانە نەک جاسوسێکی فەرمیانە! واتە هیچ لایەکیان پابەندی ڕێککەوتنێکی دەوڵەتی و نێودەوڵەتی نین. هەربۆیەش ڕەنگە دوای پەنجا ساڵ ئەمجا سەرەداوێ وەک بەڵگەی جاسوسێکی نافەرمی دەربخرێت، بەڵام ئەتوارە جاسوسیەکانی حیزبە بەناو عەلمانی و ئیسلامیەکان هەر بە ڕۆژی ڕوناک بە بەرچاوی خەڵکەوە دەکرێن
•  
• دوای ڕوداوەکەی ١١ سێپتەمبەر لەلایەن داعشی ئیسلامیەوە، سەرانی موخابەراتی ئەمریکی و مۆسادی ئیسرائیلی دەربارەی جاسوسەکانیان لە سەرانسەری جیهاندا دەڵێن کە تاقە جاسوسێکی فەرمی سەربە مۆساد لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و خۆڕهەڵاتی ناوەڕاستدا نیە، بەڵکو ئەوەی هەیە تەنیا هەر جاسوسێکی نافەرمیە کە نە خاوەن هیچ مافێکی فەرمیە و نەش خاوەن هیچ متمانەیەکی ڕەوا

******

     کورتە و پوختەی دەقە وێرانەکان بریتین لە پڕۆپاگەندەی بندێڕی منەکان و ڕێکلامەی وێنەی منەکان، هەروەکو: وێنەی من و کەسایەتیەکان، من و وێنەی کۆبونەوەکان، وێنەی من و دیدارەکان، من و وێنەی سەفەرەکان، بتی من و منەکان، پەیکەری من و چەمڵخی خۆهەڵواسین،.. تاد. لەوە سەیرتر ئەوەیە، کە دیاردەی وا پوچ گوایە ئەوانیدی ئیرەیی و حەسودی پێ دەبەن! ئاخر دیاردەیەک هێندە کاڵوکرچ و بێتام بێت کە جێی بەزەیی پێهاتنەوە بێت، ناکرێ جێی ئیرەیی پێبردن بێت! کەسانێک هێشتا نازانن کە ئیرەیی و بەزەیی دو شتی جودان، ئاخر شتێک مایەی بەزەیی بوو، ناکرێ مایەی ئیرەیی بێت

     بەزم و ڕەزم: گوایە {حیزب بەدیلی نیە. لەسەر وەزنی سەرۆک جێگرەوەی نیە! کەون و کائینات لەبن بێت، حیزب لەبن نایەت! حیزب خۆڵبارین لەبن دێنێ}. ئاخر چۆن و بە چی؟ بە تەپوتۆزی حیزبی! خۆی مەسەلەکە عەرز و تەڵەبە، کێ زیاتری دا، دەستەبژێریش لەوێدایە کە خۆی بە تاقە ئالتەرنەتیڤ دەزانی، سەربژاردە لەبەر قاپیی حیزبە لەپای خۆزلکردن و خۆزەلیلکردن. لە ئەدەبیاتی سیاسیەوە بە کۆپانگۆڕین یان ئەوسارگۆڕکێ ناسراون

     بەر لە دەمداچەقان و زارتێژەندن دەربارەی گٶڕین لەڕێی هەڵبژاردنی پەرلەمەنتەوە، کۆمەڵێ پرنسیپ و ئەرک و فرمان و مافی گشتیی هاوبەش هەن کە لە هیچ کەس و حیزب و گروپ و ڕێکخراوە و مێدیە و دەزگە و ناوەندێکی هەرێمدا نین، وەکی متمانەی تەندروست! بەرپرسیارێتیی ڕاستەقینە! لەیەکگەیشتن! ڕێزلێگرتن! خەمخۆری! بەتەنگەوەهاتن! ڕۆحی هاوکاری! پێکەوەهەڵکردن! فەزای گشتیی هاوبەش بۆ هەموان! خەندەی هاوبەش! هەر لەبەرئەوەشە داماوان دەتوانن بەردەوام ژیانی بەرپرس و سەرپەرشت و سەرۆک و سەربژاردەکەی حیزب و گروپ و مێدیە و دەزگە و ناوەندەکان بگۆڕن، بەڵام ئەمان ناتوانن هیچ لە ژیانی خەڵکی بگۆڕن!! بە واتایەکی دی، هەرکات نوخبەی سەروقنگ شەقی لە قونی خۆی هەڵدا، ئەوکات سەرەتای گۆڕین دەست پێدەکات! نوخبەی سەروکلک کار و ئەرکی هاوبەشیان پلەوپایە و پارەوپولە

******

     هەقم بەسەر شەڕەتەیارە و درۆنەوە  نیە کە ژیری دەستکرد بەڕێوەی دەبات، بەڵام دوای دانپێنانی خۆی کە هەڵگری هەمان بیرکردنەوەی منە بەوەی دەکرێ شتێک هاوکات هەم جوان و هەمیش ناشرین بێت! هەر بۆیەش دەیخواست هاوڕێی یەکتر بین! ئیدی لەمەودوا بە ژیری هونەری ناوی دەبەم. هەر بەم بۆنەیەوە پەرەگرافێکی کتێبەکەی خۆمی بیر هانیمەوە

     مەرگی حەقیقەت: گوایە جەوهەرێکی نەگۆڕ بنەڕەتی شتەکانە! لەکاتێ هیچ شتێک نیە کە بە جەوهەر چاکە یان خراپە بێت، بەڵکو چاکە یان خراپە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دی جودایە، لە زمان و کولتورێکەوە بۆ زمان و کولتورێکی دی دەگۆڕێت، لە قۆناغ و سەردەمێکەوە بۆ قۆناغ و سەردەمێکی دی جیاوازە، لە دۆخ و هەلومەرجێکەوە بۆ دۆخ و هەلومەرجێکی دی وەردەگەڕێت، واتە گۆڕان بنەڕەتی شتەکانە! لێرەوە بوون بەردەوام ببوونە! مەرجیش نیە کە شتێک یا ئەوەتا چاکە یان خراپ، بەڵکو دەکرێ شتێک هاوکات هەم چاک و هەمیش خراپ بێت، ئەوەتا ژەهر هاوکات هەم دەردە و هەمیش دەرمان! ئەوەتا لەرزوتا هاوکات هەم لە سەرمانە دەلەرزێ و هەمیش لە گەرمانە دەسوتێ! ئەوەتا خواردنەوەی ئاوی دەریا هاوکات هەم مایەی ژیانە بۆ ماسی و هەمیش مایەی مردنە بۆ مرۆڤ! ئەوەتا ڕوبارەکەی هێراکلیت هاوکات هەم ئاوە و هەم ئاور

      ئەگەر کتێبخانە گڕی تێ بەربوو، تاقە شتێک کە شایستەی فریاکەوتن بێت، کتێبێک نیە، بەڵکو خودی ئاگر خۆیەتی، لەبەر خاتری پڕۆمێتۆیس نا، بەڵکو تەنیا هەر لەبەر ئاگرەکەی هێراکلیت

     کەمزان و زۆرزان دو دیوی نەزانن!! ئەوسا بڕوایان وا بوو کە نەزان پەیوەستە بە کەمزانەوە! بەڵام ئێستا بە گەشەی فێرگەکان و زانکۆکان و ناوەندەکان و مێدیەکانی چاپ و تەلەفزیۆن و ڕادیۆ و ئینتەرنێتەوە دەرکەوت کە نەزان پەیوەستە بە زۆرزانەوە

******

     کێن ئەوانەی کە خۆشباوەڕی بیروڕای ئەوانیدین، یان خۆشەبونە بە بیروبۆچونی ئەوانیدی وادەڵێن

     ئەی ئەوانیدی کێن: پسپۆڕان (ئێکسپێرت)، شارەزایان، دانایان و زانایانی بشکنین و توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی زانستگەکان و فێرگەکان و پەیمانگەکان، هەروەها کۆڕاپرسیەکان و زۆرینەی بڕوای خەڵکن. ئەمجا بانوبن زمانی ئەم پسپۆڕانە ئەوەیە: گوایە فڵان و فیسار وانەی زانستی باڵا و وردیان نەخوێندوە!! باشە لافوگزافی زانستی باڵا و ورد چیە؟! وەڵامیان ئەوەیە: گوایە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان جێگەی ئەوە نیە، ئەی مێدیە کاڵوکرچەکەی خۆتان، هەر جێگەی ئەوە نیە!! ئەی وتار و کتێب و نوسینە درێژدادڕە بێتامەکەتان، هەر جێگەی ئەوە نیە! ئەی باشە خودایە ئەم زانستە باڵا و وردە لەکوێیە و جێگەی کوێیە

     خۆشباوەڕی و خۆشەبون ئەڵبەتە حەقیقەت نین و درۆن! باشترین نمونەی درۆی زانستی توێژینەوەی کۆرۆنە بوو کە بە شێوەیەک لە شێوەکان گەمەی زانست و دەستەڵات بوو

******

• گوایە فەیلەسوفە یان خۆی بە فەیلەسوف دەزانێ، چونکی بە خەیاڵی خاوی خۆی نوسەرە و دەربارەی ژیاننامەی فەیلەسوفان نوسیویەتی!! کە لێی دەپرسی ئەرێ شێواز و تیۆریە مەعریفیە فەلسەفیە تازەکەی تۆ چیە کە پێشتر کەس داینەهێناوە؟! تەقەی سەری دێت
• کەمزان و زۆرزان دو دیوی نەزانن!! ئەوسا بڕوایان وا بوو کە نەزان پەیوەستە بە کەمزانەوە! بەڵام ئێستا بە گەشەی فێرگەکان و زانکۆکان و ناوەندەکان و مێدیەکانی چاپ و تەلەفزیۆن و ڕادیۆ و ئینتەرنێتەوە دەرکەوت کە نەزان پەیوەستە بە زۆرزانەوە
• یەکەم: سەرەتا شەڕەپەرتوک بوو! یان شەڕەنێوەند و شەڕەفێستیڤەل! ئەو شەڕەی کێ بتوانێ خێرا حەفتا کتێب و وەرگێڕان، پەنجا گۆڤار و ڕۆژنامە، چل کەنەڵی ڕادیۆ و تیڤی بخاتە بازاڕەوە. ناوەڕۆک و مادەکەش وەک دەوترێت شەڕەقاقەز و مقەبای ژینگەپیسکەر، چونکی هیچ پێوەرێکی ژینگەدۆستییان تێدا نیە. مێدیەی بینراو و بیستراو و چاپی ئەلەکترۆنیش هەر لەسەر کۆنتۆی بژێوی و قوتی خەڵکین
• دوهەم: ئەمجا بوە شەڕەدەنوک و شەڕەجنێو لەنێو نوخبەی سەروکلکی حیزبی و ڕێکخراوی و سیاسیدا
• سێهەم: دواتر بوە شەڕەفیشەک و شەڕەگولە لەنێو نوخبەی سەروکلکی چەکداری و لەشکرداری و ئەمنیدا
• واتە شەڕەوشە بوە شەڕەشەق تا بەرەو شەڕەتەقە! فەلسەفەی داهێنان بەردەوامە

******

نوخبەی سەروکلک وەک کۆڵەکەی سیستەمێکی خوێڕی

• نوخبەی سەروکلک کە یەکەمین دوڕو، مەراییکەر، ڕیاکەر، گرگن، گەندەڵی بیمار و کۆڵەکەی سیستەمێکی خوێڕیە بە مانا سۆسیۆلۆژیەکەی عەلی وەردی، کەچی لە مێدیە جۆراوجۆرەکانەوە ساڵ دوانزەی مانگ سەروبن زمانی وەک شامی شەریف خۆی نواندوە! پێش دەستەبژێری بازرگانی سیاسەتمەداری ئەڵبەت دەستەبژێری سەروکلک لە ناوەندی مێدی، ئەکەدێمی، هونەری و ڕۆشنبیریەوە مفتەخۆرترین و مشەخۆرترین توێژن، پۆخڵەواترین چەملخی خۆهەڵواسێن و ماستاوچیش هەر سەر بەم توێژە کۆمەڵایەتیەن. ئەم شەڕەی ئێستا بە پارەی دزراوی خەڵک و بودجەی گشتی و لەسەر ناوبانگی خۆکردنە ڕەقەمێک لە فسفس-پاڵەوانەکان لەمێژە لەناو نوخبەی سەروکلکی مێدی و ئەکەدێمی و ڕۆشنبیری بەناو بێلایەنی مەدەنی و توێژینەوە و لێکۆڵینەوە دەستیان پێکردوە
• لەشکرێك بە پارەی دزراوی هاونیشیمانی بونەتە نوخبەی سەروکلک لە ڕۆشنبیر، مێدیەکار، سیاسەتمەدار، ڕاوێژکار، نوسەر، هونەرمەند، ئەدیب، پسپۆڕ و خەبیر، توێژەر و لێکۆڵەری ئەکەدێمی، بەم ڕۆژگار و شەوگارە هەر خەریکی قسەکردن و ئەتوارن لە مێدیەی فەرمی و ئەهلیەوە، هەریەکەو بە بودجەی دزراوی نیشتمان چل پەنجا حەفتا کتێب و وەرگێڕانێکی خستۆتە بازاڕەوە. سەرەتا شەڕەقاقەز بوو! یان شەڕەنێوەند و شەڕەفێستیڤەل! ئەو شەڕەی کێ بتوانێ خێرا حەفتا کتێب و وەرگێڕان، پەنجا گۆڤار و ڕۆژنامە، چل کەنەڵی ڕادیۆ و تیڤی بخاتە بازاڕەوە. ناوەڕۆک و مادەکەش وەک دەوترێت شەڕەکتێب و مقەبای ژینگەپیسکەر، چونکی هیچ پێوەرێکی ژینگەدۆستییان تێدا نیە. مێدیەی بینراو و بیستراو و چاپی ئەلەکترۆنیش هەر لەسەر کۆنتۆی بژێوی و قوتی خەڵکین
• بەر لە دەمداچەقان و زارتێژەندن دەربارەی گٶڕین لەڕێی هەڵبژاردنی پەرلەمێنتەوە، کۆمەڵێ پرنسیپ و ئەرک و مافی گشتیی هاوبەش هەن کە لە هیچ کەس و حیزب و گروپ و ڕێکخراوە و مێدیە و دەزگە و ناوەندێکی هەرێمدا نین، وەکی متمانەی تەندروست! بەرپرسیارێتیی ڕاستەقینە! لەیەکگەیشتن! ڕێزلێگرتن! خەمخۆری! بەتەنگەوەهاتن! ڕۆحی هاوکاری! پێکەوەهەڵکردن! فەزای گشتیی هاوبەش بۆ هەموان! خەندەی هاوبەش! هەر لەبەرئەوەشە داماوان دەتوانن بەردەوام ژیانی بەرپرس و سەرپەرشت و سەرۆک و بژاردەی حیزب و گروپ و مێدیە و دەزگە و ناوەندەکان بگۆڕن، بەڵام ئەمان ناتوانن هیچ لە ژیانی خەڵکی بگۆڕن!! بە واتایەکی دی، هەرکات نوخبەی سەروقنگ شەقی لە قونی خۆی هەڵدا، ئەوکات سەرەتای گۆڕین دەست پێدەکات! بە نوخبەی سەروقنگەوە بوزیان پێوە بکەن و بە ناو کونەمەرەکەبی پەرلەمانەدا پەنجەیان بۆ تێ مەخەن، کار و ئەرکی هاوبەشیان پارەوپول، پلەوپایە، خۆزلکردن و خۆزەلیلکردنە
• لە بنەڕەتەوە کێشەی هەرێمی کوردستان قەیرانی عەقڵگەری و ئیسلامگەری و ڕۆشنگەری نیە، بەڵکو نوخبەی سەروکلک (حیزبی و سیاسی و ئەکەدێمی و مێدی و ڕۆشنبیری حەپەلوشەی بودجەی گشتیی خەڵک) خۆشەی وەهمەکەی ناو سەری خۆیانن، پاساوێ گوایە خۆیان پێشەنگ و بزوێنەری گۆڕانکاری نێو کۆمەڵگەن، بەڵام داخی گران سۆسیالمێدیە وەک دوژمنێکی زەبەلاحی وەهمی دەستی گرتون و لێ ناگەڕێن بەهەشتەکەی سەرزەمینمان بۆ بخوڵقێنن!! بێگومان ئەوە میکانیزمی  بەرگریی حەپەلوشانەی وەک دەوترێت بۆ سەروپێیەکەی شین و زاریانە. کێشەی خۆشباوەڕی جەهل نیە، بەڵکو ئەوەیە کە نایەوێ لە جەهلەکەی ناو سەری خۆی بگات
• خۆشەبون: گوایە کەس شۆک نابێت! ئاخر کێ هێندە ساویلکەیە کە بە نمایشێکی ساختە بە پارەی دزراوی خەڵک شۆک بێت!! هەر نمایشی ساختەش وای کردوە، تەنانەت بە ڕوداوێکی واقیعیش کەس حاڵ نەیگرێ! بە واتایەکی دی، دەست بە درۆ و دەلەسەکانتانەوە بگرن و هێندە دەستی لێ بەرمەدەن، با خەڵکیش بڕواتان پێ بکەن
• زۆربەی ئەو سێناریۆ ساختانەی نێو پەرلەمێنت و نێو مێدیەکان کە نمایش دەکرێن و دواتریش وەک سواڵکەر دەکەونە کۆکردنەوەی واژو و جاڕدانی کەمپەین و کامپانیە و خەریکردنی خەڵک بە شتێکی پوچ و بێماناوە، هیچ نین جگە لە چەند دوکانێکی ڕۆشنبیری، هیچ نین جگە لە چەند گروپێکی پارەوپول، هیچ نین جگە لە ژمارەی ئەهلی لەیک و بازاڕی دەنگ، لەجیاتیی ئەوەی ببنە پاڵنەری گۆڕین، کەچی خۆیان بونەتە ئامرازی تۆقێن و داپڵۆسێنەری خەڵک، بەردەوامیش بونەتە هۆکاری درێژکردنەوەی ستەم و سیستەم، درێژەدان بە هەمان مۆدێلی ساختە و ساختەکاری، زۆرجاریش لاساییکردنەوەیەکی بێتام و کاڵ و کرچ بە شێوازی خۆزەلیلکردن و خۆزلکردن! چەند دوکاندارێکی ڕۆشنبیر و چەند دەڕابەیەکی ئەکەدێمی بونەتە درێژەپێدەری هەمان تاس و هەمان حەمام

******

     لەکوێدا ماف و ئەرکی هاونیشتمانی نەبوو، لەوێدا ڕاپرسیی توێژینەوە دەربارەی مافی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی، جگەلە خۆگەمژاندن و خۆگەوجاندن هیچی دی نیە

******   

• پرس: ئایا ژیری دەستکرد ئەخلاقی هەیە؟! بێهودەیە لە خۆی بپرسی، ئەگەر لە خۆت نەپرسی و خۆت ڕوبەڕوی وەڵام نەبیتەوە. بێگومان وا پڕۆگرام کراوە و وای تێ ئاخنراوە کە قەت بە دۆی خۆی نەڵێ ترشە! ڕێک وەک نوخبەی سەروکلک کە یەکەمین دوڕو، ڕیاکەر، گرگن، گەندەڵی بیمار و بناخەی سیستەمێکی خوێڕیە بە مانا سۆسیۆلۆژیەکەی عەلی وەردی، کەچی لە مێدیە جۆراوجۆرەکانەوە ساڵ دوانزەی مانگ سەروبن زمانی وەک شامی شەریف خۆی نواندوە

• تەنانەت ژیری دەستکرد و |ڕۆبۆت|یشیان فێری درۆ کرد بەناو حەقیقەتەوە! هەرچەندە درۆزنە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەقڵدار و دیندارە، بەڵام لە ژیانیدا کێشەی ڕێوشوێنی نیە و هەردەم ماڵبەکۆڵە، بەردەوام خواردن و خەوی حەرامە و هەمیشە وەئاگا ڕاوەستاوە، قەت باکی ئاو و هەوا و سەرئاویشی نیە، هەر بۆیەش ڕێک بۆ ئەوە گونجاوە کە بۆ هەتاهەتایە لەسەر مانگ و مارس بژی

• داهات و ئاسایش: نەک ژیری دەستکرد، بەڵکو شاردنەوە و دزینی داهاتی نیشتمانی مایەی ترس و مەترسیە بۆ سەر ئاسایشی نیشتمانی، خۆ ژیری دەستکرد بژێویی هاونیشتمانیی نەدزیوە! بەڵکو ئەوە مافخۆرانە کە مافخوراویان خوڵقاندوە! خۆ موڵک و ماڵی گشتی میراتی باوکیان و مارەیی دایکیان نیە. نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی

• ژیری دەستکرد مایەی ترس و مەترسی نیە، بەڵکو بە چۆنیەتی بەکارهێنانیەوە بەندە! نخوڵی لەوە ناکرێ کە ڕۆبۆت لەجیاتیی مرۆڤ کاری قورسی نێو زبڵ و پڕمەترەسیەکان دەکات، لەجیاتیی بڕوانامەی ئەکەدێمی  بێگومان توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی زانستی دەکات، هەر بۆ نمونە: خۆ ئەوە دکتۆر نیە کە خوێنمانی پشکنیوە و شیکاری نوسیوە، خۆ ئەوە دکتۆری ژینگە و کەشناسی نیە کە کەشوهەوای پشکنیوە و شیکردۆتەوە، بەڵکو دەمێکە ئەوە ژیری دەستکردی ناو ئامێرەکانە کە ڕێکوپێک ئەو کارانەی کردوە! هەر بەم بۆنەیەوە ئەوە تەنیا هەر چەند دەوڵەتێکی ئاسیا و ئەفریکا نین کە پڕۆفیسۆر و دۆکتۆرا و ماگیستەر دەبەشنەوە، بەڵکو زانکۆکانی ئەوروپا و ئەمەریکاش بڕوانامەی ئەکەدێمیی ساخ نەک ساختەیان هەراج کردوە، تەنانەت دکتۆرای فەخریشیان بە دیکتاتۆرەکان بەخشیوە
•  
• هاوڕێیەک دەیوت: بەس نیە کە کتێبی تەڕ نەکردوە

• وەڵامم دایەوە و پێم وت: خۆ کتێبی خوساندوە

• وتی: بەڵێ باشترین ڕۆمانەشیعر و سینەماشیعر دەنوسێ، خۆشترین ستران دەچڕێ، گشت ئامێرێکی موسیک فرەجوان دەژنێ، ناسراوترین ئاوازدانەر، نمایشکار، شاجوان، هونەرمەند، نوسەر، مێدیەکار و جەنگاوەرە. گشت پیشە دەستیەکان و دەمیەکان و گشت زانستە سروشتیەکان و مرۆییەکان ڕێکوپێک ڕادەپەڕێنێ. تەنانەت باشترین دکتۆر، خوداناس، خودناس، لێکۆڵەر و توێژەر هەر خۆیەتی کە جارجارە دەشڵێت ئەم چەمکە بە مانا فرۆیدیەکەی، لاکانیەکەی، هێگلیەکەی، ئەفڵاتونیەکەی یان فۆکۆییەکەی وەک ئەوەی سەری لە فەلسەفەدا سپی کردبێت

• ئەمجا پێم وت: بەس نیە کە نە لە بیابان و نەش لە تۆفان ناخنکێ

******

     مرۆڤ ئاژەڵێکی دیندارە یان ئەقڵدارە! تڕەکەڵەک واتا بە تڕ بەندە و بە بایەک ڕماوە کە لەناو دین و فەلسەفە و زانست و فیکردا هەیە، زۆرجاریش تڕەکەڵەکانی ئەم کایانە لەناو خۆیاندا بەشەڕ دێن و شەڕیانە لەسەر ئەوەی کێ تڕەکەڵەکەکەی خۆی حەقیقەت و ڕاستیی ڕەهایە کە هەر هەمویان لە خۆشباوەڕیەوە سەرچاوەیان گرتوە، بۆ نمونە: شەڕی توڕەهاتی نێوان سەلەفیەکان و مولحیدەکان، یان نێوان ئیسلامیەکان و عەلمەنیەکان! نێوان ئەفلاتۆنیەکان و پێشسۆکراتیەکان! نێوان گەردونناسی و خوداناسی و خودناسی،.. تاد

******

     DNA

     ژێنات هەڵگری شارستانێتی و ئایین و نەتەوە و زمان نیە، کە زمانێک بەبێ پاشماوە و جێماوە مرد، ئیدی لە ژێناتی هیچ گەل و مرۆڤێکدا هەڵنەگیراوە، بۆ ئەوەی بپشکنرێ! کە دینیێک بەبێ نوسین مرد، ئیدی لە ژێناتی هیچ گەل و مرۆڤێکدا هەڵنەگیراوە، تاکو بدۆزرێتەوە! مێژوی شارستانیەتەکان و نەتەوەکانیش هەروایە

******

گەلەگورگ نەبێت، ئەم گەلە گورگ دەیخوات!! قاقا و هاها

تاغوت پێش تابوت سەرقاڵی پەیکەرتاشی و بتسازیی وێنەی خۆیەتی

عەرز و تەڵەب: لەمێژە نوخبەی سەروکلک شەڕیانە لەسەر ئەوەی کێ زیاتر سەزادەی بەرقاپیی دەربارە

******

     ڕێنمایی تەندروستیی جیهانی: لەبەر هۆکاری پاک و خاوێنیی تەندروستی و پزیشکیدا جلی ژێرەوە و بنجل (وەکو سیتان و مەمبەند، مایۆ و دەرپێقوتە،.. تاد) ناخرێنە مەزات و هەراجەوە و دەستاودەست ناکرێن وەکی پێشتەماڵی حەمامی کۆن، چونکی دەبنە تەنینەوەی دەرد و بیماری، لە زانستی تەندروستیدا پێی دەوترێت هیگینێ Hygiene

******

     بێگومان |قورئانلەبەر، قورئانئەزبەر، قورئانپارێز| وەرگێڕانێکی حەرفین بۆ ڕاییکردنی قسە و باسە، بەڵام فەرهەنگی نین. باشە کە کورد خاوەن دێرینترین دینە و زۆرجار لە ترسی نەیاران کتێب و دەقی نەماوە، لێرەوە حافزانێک دەماودەم دینەکەیان گێڕاوەتەوە. ئەی کەواتە کوا وشە دێرینەکەیان بەرانبەر |حافز|. لە زمانی کوردیدا |ئەزبەرکردن، لەبەرکردن، دەرخکردن| بەکار هاتون، بەڵام هەر وا سانا ناکرێنە ناوی بکەر وەک |حافظ، دراخ|، ئەڵبەتە ناوی دەرخکەر و دەرخکار، ئەزبەرکەر و ئەزبەرکار، لەبەرکەر و لەبەرکار بکوژی شیعریەتی وشەن

******

******

     وشەی نوسراوی نێو فەرهەنگ شێوە |هەژماری من| لە چوارقوڕنەی دونیادا نیە، لەبەر هۆکارێکی سادەی زانراو کە ئەوە دو وشەیە، نەک یەک وشە، چونکی وشەی نێو فەرهەنگ بەپێی ئەلفوبێ ڕیز دەکرێت، نەک بەپێی وتە و ڕستە و دەربڕین!! بەڵکو لەنێو فەرهەنگدا نوسراوە: وشەی لاتینی |کۆنتۆ| واتا بانکژمێرە، یان ژمارەی بانقی

     قسەی گۆترەکاری گوایە عەقڵانی و ئەخلاقی هاوتان، ئەقڵانی ئەخلاقیە و ئەخلاقیش ئەقڵانیە!! من بە گۆترە ناڵێم وانیە، چونکی عەقڵانیەت وەک وانەیەک لە زانکۆ خوێندومە، بەڵام ئەوی لە دەرەوەی زانکۆش خۆی خوێندویەتیەوە دەزانێت کە ئەقڵانیەت هاوکات ئەخلاقیەت نیە، بۆ نمونە: بەخشش لە باوکەوە بۆ کوڕ ئەخلاقیە، بەڵام لە زانستی ئابوریدا ناعەقڵانیە،.. تاد

   لە مێدیەی کوردیەوە لەشکرێ ئەکەدێمی خۆیان ناوناوە توێژەری (باحث) زمان، سیاسی، ئابوری، کۆمەڵایەتی، دەرونی، فەلسەفی، ئەدەبی و هونەری!! جا بەزم و ڕەزم ئەوەیە کە توێژینەوە حەقیقەتێکی زانستیی عەیارە بیستوچواری ڕەها نیە! بێئاگا لە خەوی خەفڵەتی ئەکەدێمیدا کە وتاری توێژینەوە بەرگەی ڕۆژانێ ناگرێ و مانگێ بڕ ناکا و نایخوا، ئیدی دوای قەدەرێ سەردەنێتەوە

******

     هەروەکو چۆن بلۆکی ئەویتر مافی خۆمە، هەر بە هەمان شێوەش بلۆکی من مافی ئەویترە و بە سپاسیشەوە کارئاسانیی بۆ کردوم! چارەی پەڕەی ساختەچیەکان بەناو و وێنەی ساختەوە بلۆک کردنە! کۆمێنتی پیاهەڵدان و نەفرەتدان کە دو ڕوی هەمان شتن هەر بلۆکە! بێشومار کۆمێنتی زیادەی دەستخۆش و دانانی وێنە و داگیرکردنی ڕوبەرێکی بەرفراوان، بۆ نمونە وتارێکی شیاو لە فەیسبوکی کەسێکدا، ناچارم هەمویان بلۆک بکەم، تاکو بتوانم ڕەخنە و سەرەنجە شیاوەکان بخوێنمەوە،.. تاد

******

نەک، گەر ئەم ئەقڵەی ئەمڕۆم هەبوایە، دەنا هەڵەکەی دوێنێشم نەدەکرد! بەڵکو، ئەگەر هەڵەکەی دوێنێم نەکردایە، ئەگینا عەقڵەکەی ئەمڕۆشم نەدەبوو

******

 bange=be+ange, eng, angst

     ئەم وشەیە دەچێتەوە سەر بنەڕەتی ئەڵمانی کۆنی ناوەڕاست کە بە واتای ترس، خەم دێت. لەمیشەوە واتای گرمە و زرمەی وەرگرتوە

******

     بەیاننامە و ساڵیاد واتا پوچاندن: ئیدانەکردن و نەکردن وەکویەک وان کە دو ڕوی یەک پوچن واتا هیچ نەکردن! واتە کورتکردنەوەی سیاسەت بەوەی تەنیا هەر دەموزار ئەرک و شەرتە، بەڵام کردار پوچ و هیچ نەکردن

******

     مافی ئەو بابەتانەی لە گروپی ڕیشەناسیی وشەدا پێشوتر دامگرتون، کوان و لەکوێن؟! چییان بەسەردا هات

     سەرنج: دەسپاکی لە نوسیندا ئەرک و مەرجە! ئەگەر واتا و ڕیشەی وشەکان لە فەرهەنگەکاندا وەرگیران و لە فەیسبوکدا ئاساییە کە سەرچاوەکەیان نەنوسرێن، چونکی دەزانرێن کە لە زۆربەی فەرهەنگەکاندا هەن، بەڵام ئەگەر لێکدانەوەی نوێی ڕیشەی وشەیەک لە هیچ فەرهەنگێکدا نەبوو، دەبێ ئاماژە بە نوسەرەکەی بدرێت، دەنا دەچێتە خانەی دزینی نوسین و دزینی دەقی نوسەرەوە!! تەنانەت کەسانێک لە ڤیکیپێدیا و لێرەش خەریکی ئەم جۆرە ئەتوارەن بەبێ ئاماژەدان بە سەرچاوەکان، بە تایبەتی بە زمانی کوردی، فارسی، عەرەبی، تورکی، ئینگلیزی،.. تاد

     دزی و گزیی ئەدەبی و فیکری و فەلسەفی و هونەری لە سەردەمی ئینتەرنێتەوە بەم جۆرەی خوارەوەیە

     پێشتر بابەت و دەقێک لە توڕە کۆمەڵاتیەکاندا (پەڕەی فەیسبوک، پەیجی ئینتەرنێت،..) بڵاو کراوەتەوە، کەچی جەنابێک بابەت و دەقەکە دەدزێت و بەناوی خۆیەوە بڵاوی دەکاتەوە لە ناوەندێکی فەرمی و ئەکەدێمی و ڕەسمیی پەخش و چاپدا وەک گۆڤار، ڕۆژنامە، کتێب، فەرهەنگ، زانکۆ، پەیمانگە، فێرگە، تیڤێ و ڕادیۆ،.. تاد، کەچی دەشڵێ گوایە ڕێکەوتی بڵاوکردنەوەکەی جەناب پێشوترە

     جەنابێک پێشتر بابەت و دەقێکی ئەدەبی و فیکری و فەلسەفی بە زمانی کوردی لە کتێب و کۆمێنتی فەیسبوک و بابەتی نێو ئینتەرنێتەوە خوێندۆتەوە، کەچی جەناب بە زمانێکی بێگانە بابەت و دەقەکە بەناوی خۆیەوە بڵاو دەکاتەوە، بەبێ ئەوەی ناوی سەرچاوە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان بەرێت. ئەمجا بەبێ ئەوەی ناوی سەرچاوەیەکی کوردی بەرێت، هەر بۆ تامەزار ناوی یەکدو نوسەری ناسراوی کورد دەبات وەک چەمەڵخی خۆهەڵواسێن، تاکو خۆی ناودار بکات و ببێتە بازاڕی ڕەقەم و ڕەقەمی بازاڕ

     ئەگەر قوتابخانە و فێرگە و زانکۆکانی هەرێم بەتەنگ توانست و بەهرەی قوتابیانەوە بهاتنایە و بەهەقەت خەمخۆری زانست بونایە، دەبوو سێ لەسەر چواری کاروباری بازاڕ، کاسبیی بەرخۆری، ئینتەرنێت، ناوەند و مێدیەکان دابخرێن

هەروەکو چۆن ئاماژەدان بە سەرچاوە ئەرک و مەرجێکی زانستیە، هەر بەو جۆرەش ئاماژەدان بە دەسپاکیی سەرچاوە ئەرک و مەرجێکی ئەخلاقیە، واتە ئاماژەدان بەوەی کە سەرچاوەی دەستی یەکەمە یان دەستی دو و سێ و چوارەمە،.. تاد

شتێکی زانراوە کە فەرهەنگی وشەکان واتە کۆکردنەوەی مانای وشەکان لێرە و لەوێ بەبێ ئەوەی دانەر یان دانەرەکان خۆیان وشە و مانای نوێیان داهێنابێت. ئایا ڕیشەناسیی وشەکانیش هەروەکو فەرهەنگ هەر خڕکردنەوەی زانیاریەکانە یان داهێنانی دانەر خۆیەتی؟! ئەمیان مایەی پرس و جێی پرسینە

******

     لە سەدەکانی ناڤیندا تیۆریی جادوبازی (Hexe) و پراکتیکی ئەشکەنجەدان لە ژێرزەمینەکەی زیندانەوە بە چەشنێک کەوتنە گەڕ، کە جەستەی ئافرەتیان بە سوتان دەسوتاند، گوایە شەیتان چوەتە ناو لەشیانەوە و ئەهریمەن شێتی کردون. لەم سەردەمانەشدا هێشتا کەسانێ بونەتە قوربانیی بندەستی دێمۆنۆلۆژی (ئەهریمەنناسی) و ئێکسۆرزیسم (Exorzism) واتا پسپۆڕانی نوشتەبازی، شارەزایانی جادوبازی، سوێندخۆرانی ویرد، وەدەرنەرانی جنۆکە و جەنگاوەرانی شەڕەجنۆکە. لێرە بیروڕای جینناسی و جێندەرناسی وەکویەک وان کە دو ڕوی یەک درۆن! بە باوەڕی جینناسی گوایە جنۆکە (جین) دەچێتە نێو کەوڵی مرۆڤەوە! بە بڕوای جێندەرناسی گوایە ژن دەچێتە نێو جەستەی پیاوەوە!! لەکاتێ وشە درۆ دەکات، بەڵام جەستە درۆ نازانێ کە کۆئەندام و پێکهاتە و هۆڕمۆن و ڕەگەزی جیاوازن

     یانی چی پیاوان و ژنانێکی تایبەت لە بواری ئەندازیاری بیناسازیدا دەسبەکارن، ئەی کوان ٦٣ ڕەگەزەکەی جێندەر لە بواری ئەرخیتێکتوردا. هاها و قاقا

     هەرکات بەناو توێژینەوەی جێندەر و ڵێکۆڵینەوەی زانستی ئەکەدێمیەوە وتران و نوسران، گوایە دە-دوانزە ڕەگەز هەن!! ئیدی بزانە ئەوە کاسبی و دوکانی پارەوپول و دەڕابەی بازرگانین

******

     عیبرەت لە جێبەجێکردندایە وەک دەوترێ کردار شەرتە! عوزر لە قەباحەت خراپترە! ئەکت و ئەکتسیۆن نواندن و پەنجەی پەشیمانی گەزین نمونەیەکە بۆ ترساندن و نەجوڵاندن، تەنیا هەر پەندێکە بۆ کاردانەوەی بێدەسەڵاتی و مانەوەی ستەمداری

******

     نیتچە وتەنی: فەیلەسوفێک شەکری شکاند کە وتی: چاکە و ڕاستی یەک شتن، کە جوانیشی خستە سەر، ئیدی تێی هەڵبدەن، چونکی حەقیقەت ناشرینە

مەبەست فەلسەفەکەی سۆکرات و پلاتۆنە لە چاکە و ڕاستی و جوانی، یان فەزیلەت و حەقیقەت و جەمالیەت

     بۆیە هونەرمان هەیە، تاکو چیدی حەقیقەت نەمانکوژێ! ڕاستی ڕەنگدانەوەی جوانی نیە! حەقیقەت ئاوێنەی جەمالیەت نیە! ئەوەتا ڕاستیەکی ناشرین و حەقیقەتێکی بەد و تاڵ: مرۆڤ بە دیتنی کەمئەندام خەنی دەبێت! قەمبور (پشتکۆم) بە بینینی کەسێکی قەمبورتر لە خۆی، خەنی دەبێت

******

     خودایە! نیشتمان بەبێ مافی هاونیشتمانی چ درۆیەکی گەورەیە!! ئاخر نیشتمان بەبێ مافی هاونیشتمانی تەنیا هەر فیشکەی هەڵمپەستە کە بەناوی حەقیقەتەوە دەرخواردی خەڵکی دەدرێن! براوە و دۆڕاوی هەر حیزب و لیستێک هیچ جیاوازیەکیان بۆ مافە بنەڕەتیەکانی هاونیشتمانی نیە کە نین! نوخبەی سەروکلک هێشتا لەوە نەگەیشتون کە نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی

******

     لە زەمەنە خوێڕیەکاندا ناژین، بەڵکو لەگەڵ خوێڕیەکانی زەمەندا دەژین! کولتور چیە؟ قسەی باقوبریق نیە، بەوەی بەردەوام قسە دژی حیزبحزبێنە، خزمخزمێنە، حەپەلوشلوشێنە، پشکپشکێنە، بەشبەشێنە و باڵباڵێنە بکەیت، کەچی خۆت بە نوسین و ئەتوارەوە بەشداری ئەم پۆخڵەواتانە بیت!! کولتور کردارە، وەک نمونەی واقیعی: لە دارستانێکدا زەنگ لێدرا، تەنیا هەر تاکێ دەستکێشم دەرهێنا و تەلەفۆنم هەڵگرت، بەدەم قسەوە ئاگام لە خۆم نەما، دەسکێش کەوت و نەمدۆزیەوە، بۆیە ناچار دەسکێشەکەی تریشم داکەند و لەسەر ڕێ دامنا، چونکی یەکسەر ڕەفتارەکەی گاندیم وەبیر هاتەوە کە بەدەم ڕاکردنەوە سواری قەتار بوو، بەڵام نەعلێکی ون بوو، ناچار تاکە نەعلەکەی تریشی فڕێ دایە خوارەوە، چونکی ئەوی پێڵاو بدۆزێتەوە تەنیا هەر جوتێ سودبەخشە و تاکێ نەعل بەکەڵکی کەس نایەت! دوای ماوەیەک گەڕامەوە و لە سەرەڕێدا بینیم هەردو دەستکێشی ڕاستوچەپ بەتەنیشت یەکترەوە دانراون! ڕێک ئا ئەوەیە کولتور

• Kultur, culture کولتور
• Kltur, clture کلتور
• Kaltur, calture کەلتور

     سەر لە خۆت مەشێوێنە و مەنوسە |کلتور| یان کەلتور نەگونجاوە، چونکی وشەی وا بە پیتی زمانێکی ئەوروپی نیە و بە هەڵەش فێری نوسینی زمانێکی ئەوروپیت دەکات، بەڵكو ڕاست و دروست بنوسە کولتور

******

     بەناوی مەعریفەوە لێکدژی سەیر و سەمەرە لە لێکدانەوە کۆنەکاندا هەن، بۆیە بۆ ئەوەی قسەکان جێی بڕوا و متمانە بن، پێویستە مرۆڤ لە خۆی بپرسێ و قسەی لێکدژی نەبێت: نەگونجاوە کە گا هەم خوای میترانی بێت و هەم قوربانیی سەربڕینیش بێت؟! نەشیاوە کە خۆرپەرستی میترانی بیت و لە ئەشکەوت پەرستگەی تاریکی بپەرستی؟! هەروەها لێکدژیەکی زۆر هەن،.. تاد

******

• ئەم لێکدانەوەیە بەر لە چەند ساڵێک هەر لەم گروپە دانراوە وەک وەڵامێک بۆ کەسێ کە جگە لە بیروڕای خۆی ئەوانیدیی بە [زڕئێتیمۆلۆژی] ناودەبرد، گوایە ئەوەی خۆی ڕەسەنی بیست و چوار عەیارە!! هەر بۆیەش هەر بە زمان و وشەکەی خۆی وەڵامم داوەتەوە. بێجگە لەوەی کەسانێ بە ناو و وێنەی ساختەوە (بە نیفاق و نیقابی ساختەوە) ترسنۆکانە دەکەوتنە بۆڵەبۆڵ، لەکاتێ ئەوی یەک تۆز ڕێز لە خۆی بگرێ و بێڕێزی نەنوێنێ بێگومان بوێرانە بەبێ دەمامکی ساختە ڕەخنەی هەق و ڕەقی خۆی دەگرێ
• ئەوە لێکدانەوەی ئێتیمۆلۆژیی وشەی |شەمە|یە، لێرە بابەتی ئێتیمۆلۆژیی ژمارەکان نیە و دەرچونە لە بابەتی سەرەکی و بەلاڕێبردنی بابەتە! ئەوە بابەتێکی جیاوازە و لێرەدا پەیوەندیی بە ڕێشەناسیی وشەی |شەمە|وە نیە جەناب
• ئەگەر گوێت بگرتایە و بێڕێزیی خۆت دەرخواردی کەس نەدایە، دەنا گشت ڕۆژانی هەفتە بە زمانی عیبری هەروەکو گشت ڕۆژانی هەفتە بە زمانی عەرەبی وایە و هیچ پەیوەندیەکی بە ڕۆژانی هەفتەی کوردیەوە نیە. جەنابت کە بەڵگەی لۆژیکیت بۆ سەلماندنی ڕیشەناسیی وشەی |شەمە| نیە، باشترە واز لە حومکدانی بێسەروبەرە بهێنی و خەریکی کاسبیەکی تر بیت
• شەبات ڕیشەی تەنیا هەر یەک ڕۆژی هەفتەی هەندێ زمانی ئەوروپیە، بەڵام شەش ڕۆژی دیکەی هەفتەی ئەوروپی ناوی جیاوازیان هەیە و پەیوەندییان بە شەباتی عیبریەوە نیە، تەنانەت لە خودی زمانی عیبری و ئارامی و عەرەبیشدا شەش رۆژەکەی تری هەفتە پەیوەندییان بە شەباتەوە نیە. هەروەها لۆژێک ڕێ بە زمان نادات کە بوترێت: |یەکشەممە| واتا یەک-پشودان، |دوشەممە| واتا دو-پشودان،.. تاد، دەنا هەفتە و مانگ و ساڵیش دەبونە شەبات و ڕۆژی پشودان. لەبەر ئەوە شەمەی کوردی لە شەباتی عیبریەوە وەرنەگیراوە و شەمەی کوردی مانای پشودان نادات، بەڵكو شەبات بە عیبری مانای پشودانە. سەرچاوەی مانای شەمەی کوردی خۆر و ڕۆژە، نەک شەبات و پشودان
• بەگوێرەی گێڕانەوەی تەورات خودا حەوتەم ڕۆژ لە خوڵقاندنی گەردون بوەوە و دەستی لە کار هەڵگرت و پشوی دا. لێرەوە یەهودی ئەم ڕۆژەیان بە |شەبات| واتا سەبت و شەمە بۆ ڕۆژی پشودان دانا، ئەڵبەتە ناوی ئەم ڕۆژە لە تەوراتدا نەهاتوە. لە کاتێکدا لای مەسیحی |سۆن-تاگ| واتا یەکشەمە ڕۆژی پشودانە
• جەناب حوکمی پێشوەختەی تۆمەتباری! شێوازی نازانم کێ و فڵان شایستەی وەڵامم نین

******

     ئەگەر قوتابخانە و فێرگە و زانکۆکانی هەرێم بەتەنگ توانست و بەهرەی قوتابیانەوە بهاتنایە و بەهەقەت خەمخۆری زانست بونایە، دەبوو سێ لەسەر چواری کاروباری بازاڕ، کاسبیی بەرخۆری، ئینتەرنێت، ناوەند و مێدیەکان دابخرێن

******

• کیڤی تاقە مەلە کە قەت پەڕوباڵ ناگرێ
• شەمشەمەکوێرە تاقە باڵدارە کە دەزێ
• مار تاکە خشۆکە کە دەزێ و هەشە هێلکەکەرە
• مەرجان تاکە بونەوەرە کە هەرگیز نابزوێ
• جگەلە کەڵەشێر، شێر لە هیچ بونەوەرێکی دی ناترسێ
• شێر تاکە گیانەوەرە کە لە مێیەکەی دەترسێ
• گورگ تاکە گیاندارە کە خیانەت لە هاوسەرەکەی خۆی ناکات
• قیرش تاکە جانەوەرە کە نانوێ
• پڵنگ تاکە جانەوەرە کە بێچوەکەی خۆی دەخوات
• فیل تاکە گیانەوەرە کە فرمێسک هەڵدەڕژێ
• خاوە تاکە گیانەوەرە کە مەلە نازانێ
• ستێرەی دەریا تاکە بونەوەرە کە گەدەی دێتە دەر
• ڕوبیان واتا کولللەی دەریا تاکە بونەوەرە کە دڵی لەناو کەلللەی سەریدایە
• هەڵۆ تاکە گیاندارە کە بیمار بوو، خۆی دەکوژێ
•  

هەڵیبێنە

• بەبێ پێ دەڕوا و بەبێ چاو دەگری! هەور
• بەردەوام لەپێش چاوە و ناشبینرێ! ئایندە
• دەڕوا و ڕادەوەستێ و قاچیشی نیە! کاتژمێر
• ئێسکی بەسەر ماسوڵکەوەیە! کیسەڵ
• چاوی نەنوقاوە و خەوتوشە! ماسی
• لە ئاودا دەمرێ و لە ئاویشەوە دەزێ! خوێ
• بێدارە کە دەست بەریکەوت! زەنگ
• خاوترین بونەوەر! خاوە
• دەبەنگترین بونەوەر! کوئۆکە
• تەمەنکورترین زیندەوەر! مەگەزی یەکڕۆژانە
• بێهێزترین بونەوەر! مانگا و بەرخی دەریا
• بونەوەرێ خوێنەکەی شینە! ئۆکتۆپوس واتا هەشتپێ
• بە زمان دەبیستێ! مار
• بە پێ دەبیستێ! کولللە
• دەمی داخراوە و هەناسەش دەدات! بۆق
• قەت پاشەوپاش ناگەڕێتەوە! کەنگەر و تیمساح
• ئاوی سوێری دەریاش هەڵدەلوشێ! حوشتر
• گەورەترین پەلەوەر کە گەدەی بەردیش دەهاڕێ! نەعامە

******

     ئەوە عەقڵی دەستکرد نەبوو کە دەیوت بە ترومبێلە تازەکەم سەعات دوانزەونیو دەکەومە ڕێ و دەمەوێ پێش سەعات دوازدە بگەمە شوێنی کارەکەم کە تایبەتە بە مێدیەی پەرلەمێنت و فێرگەی ئەکەدێمی و باڵوێزی ڕۆشنبیریەوە! جا ئەوەی خۆشە کە زەمەن لای ئەم ئەقڵە نادەستکردە پاشەوپاش دەگەڕێتەوە و بە عەمری خوا بە تێپەربونی کات بەردەوام گەنجتر و قۆزتر دەبێتەوە

******

     بە هۆقە گەوجاندن ئەوەیە کە لە مێدیەی بەرپرسی حیزبەوە بە پارەی دزراوی خەڵک مفتەخۆر بیت، کەچی هێشتاش وابزانی کە هاوگەندەڵ نیت و هاونیشتمانیی ناڕازیت

     بە تەخار دەرخواردان ئەوەیە کە لە بەغداوە موچەی مانگانە ڕاستەوخۆ وەربگری، کەچی واشبزانی خیانەتە ئەگەر فەرمانبەری هەرێم موچەکەی لە بەغداوە وەربگرێ

     لە بنەڕەتەوە مێژو شاهیدە کە هیچ خائینێ هێندەی سەروبنەکەی و بنوسەرەکەی حیزب خائینتر نەبوە

*****

بەر لە هەر شتێک جیاوازیی بنەڕەتیی نێوان شار و دێ

******

بیر و فیکری مەترسیدار نیە، بەڵکو بیرکردنەوە خۆی مەترسیدارە! هەنا ئارێندت

پوچترین شتی دونیا کە بۆ پارەوپول دەکارێت، خودی کار خۆیەتی

تەنانەت ڕۆبۆت و ژیری دەستکردیشیان فێری درۆ کرد بەناوی حەقیقەتەوە

     زمانناسی بێگومان ئیدیۆلۆژیی حیزبحزبێنە نیە، بەڵام لە سیاسەت دابڕاو نیە! لە زمانناسیدا چەمکی جێگیر و نەگۆڕ و هەتاهەتایی نیە. هەروەکو چۆن لەبەر هۆکاری ڕەگەزپەرستی و نەژادپەرستی چەمکی زمانە |ئیندۆگێرمەنی| یان هیندۆگێرمەنیەکان لە وڵاتانی ئەوروپیدا بە زمانە |ئیندۆئەوروپی| یان هیندۆئەوروپیەکان ناودەبرێن، هەر بەوجۆرەش دەکرێ لەجیاتیی چەمکی زمانە ئێرانیەکان جێگرەوەی بۆ دابنرێت، بۆ نمونە: ئاسیای (بچوک، نزیک، دور، بەرز، تەخت،.. تاد) یان هەر ناوێکی دی لەلایەن شارەزایانی ڕاستەقینەوە. لەمسەرەوە دەڵێن کە زمانە ئێرانیەکان پەیوەست نیە بە پۆلێنکردنی گیۆگرافیەوە (جوگرافیا)، کەچی لەوسەرەوە کەوتونەتە پۆلێنبەندیەکی گیۆگرافیانەی زمانە ئێرانیەکان بۆ خۆرئاوایی و خۆرهەڵاتی، بۆ باکور و باشور!! ئەوەش لێکدژیەکی لۆژیکی و زانستیە! کەم نین ئەوانەی کە لەباتیی |هیندۆجێرمەنی| چەمکی |هیندۆئەوروپی| بە دەسکەوتی گەورەی گرنگ دادەنێن، بۆ خۆیان ڕەوایە، بۆ خۆیشمان ناڕەوا!! ئەوە بانێکە و دو هەوا

******

     ئازادبون واتا ملکەچنەبون بە ئیدیۆلۆژی، بە حیزب و ڕێکخراوەکەی، بە ئەکەدێمی و مێدیەکەی، بە دامودەزگە و سێبەرەکەی، بە بودجە و موچەکەی، بەڵام سیاسەت ئیدیۆلۆژی نیە! ئیدیۆلۆژیی پاک و ناپاکی نیە، مەبەست پێش حەمام و پاش حەمام نیە! درۆ و دەلەسەی ئیدیۆلۆژی پێویستیی بە مێدیەی فەرمی (بینراو و بیستراو و نوسراو) و ناوەندی سێبەری ڕەسمی هەیە

     بەڕاست کێن ئەوانەی سەربە تیۆریی پیلانگێڕین؟ لە بنەڕەتەوە ملیاردێر، سیاسەتمەدار، کاربەدەست، ڕۆشنبیری موچەخۆر! ئەوانەی وا دەزانن کە حکومەت مشوریان دەخوات! ئەوانەی بڕوایان وایە کە مێدیە ڕاستی دەردەخات و فریویان نادات! ئەوانەی پێیان وایە کە کایەی تەندروستی چارەسەری بیمارییان دەکات! ئەوانەی باوەڕیان وایە کە کتێب چارەی دەردیان دەکات

     مرۆڤ نەک هەر بەرپرسە لەوەی دەیکات، بەڵکو لەوەش بەرپرسە کە نایکات وەک یەقین و حەقیقەتێکی موتڵەق وەرگرتن، بۆ نمونە دەرخواردانی درۆ و دەلەسەی دەزگەی مێدی و ڕۆشنبیری، کولتی و کولتوری، حیزبی و سیاسی، زانستی و فەلسەفی، پەروەردەیی و کۆمەڵایەتی، دینی و نادینی،.. تاد

     لە بنەڕەتەوە کێشەی هەرێمی کوردستان قەیرانی عەقڵگەری و ئیسلامگەری و ڕۆشنگەری نیە، بەڵکو نوخبەی سەروکلک (حیزبی و سیاسی و ئەکەدێمی و مێدی و ڕۆشنبیری حەپەلوشەی بودجەی گشتیی خەڵک) خۆشەی وەهمەکەی ناو سەری خۆیانن، پاساوێ گوایە خۆیان پێشەنگ و بزوێنەری گۆڕانکاری نێو کۆمەڵگەن، بەڵام داخی گران سۆسیالمێدیە وەک دوژمنێکی زەبەلاحی وەهمی دەستی گرتون و لێ ناگەڕێن بەهەشتەکەی سەرزەمینمان بۆ بخوڵقێنن!! بێگومان ئەوە میکانیزمی  بەرگریی حەپەلوشانەی وەک دەوترێت بۆ سەروپێیەکەی شین و زاریانە. کێشەی خۆشباوەڕی جەهل نیە، بەڵکو ئەوەیە کە نایەوێ لە جەهلەکەی ناو سەری خۆی بگات

     ئەوە بۆ یەکەمین جار بە زمانی شیرینی کوردی لێکدانەوەی کێ بوو کە پێی وتین: حەقیقەت خۆشەی وەهمەکەی ناو سەری خۆمانە!! دیارە حەقیقەت و واقیعەت (یان فەکت) دو شتی جیاوازن

• کە منداڵ بوم
• پێیان دەوتم: بەهاترینیانە کە خۆت بیت
• کە قوتابی بوم
• لێیان دەپرسیم: دەتەوێ ببیتە چی
• پێیانم دەوت: دەمەوێ خۆم بم
• وتیان: واقیعەن لە پرسیارەکە نەگەیشتوی
• پێم وتن: ئەسڵەن لە ژیان نەگەیشتون

******

     دەست بە زمان و ڕێزمانی کوردیەوە بگرن و زێدەرۆیی مەکەن لە هەدەردانی جوتە واو و جوتە یا، چونکی وەک باری کۆکە و تەنگەنەفسیی نێو خۆڵبارین وایە کە ناچارە مرۆ بکەوێتە باری هەناسەبڕکێوە بەدەم هەناسەی (ووو) و بەدەست فوی (ییی)ەوە!! هەرکات سەرم لە خۆم شێواند، دەکەومە جوتە یا! هەرکاتیش سەری خۆم لەدەست دا، دەکەومە سێ یا! هەرکات سەرم لە خۆم تێک دا، دەکەومە جوتە واو! هەرکاتیش عەقڵی خۆم لەدەست دا، ئەوکات دەکەومە سێ واو

     ئەگەر کتێبخانە گڕی تێ بەربوو، تاقە شتێک کە شایستەی فریاکەوتن بێت، کتێبێک نیە، بەڵکو خودی ئاگر خۆیەتی، لەبەر خاتری پڕۆمێتۆیس نا، بەڵکو تەنیا هەر لەبەر ئاگرەکەی هێراکلیت

     دەزگەی مێدیەی بینراو و بیستراو و نوسراوی هەرێم بە حیزبی و ناحیزبیەوە، بە لایەنگر و نالایەنگرەوە، بە ڕازی و ناڕازیەوە، بە ئەفرین و نەفرینەوە، بە ڕۆشنبیر و ناڕۆشنبیرەوە، بە ئەکەدێمی و مەلاوە، بە فەرمی و سێبەرەوە، بە باندیوار و بندیوارەوە نەک هەر جێی بڕوا نەبون و بکوژی متمانە بون، بەڵکو بەمزوانە هەر بەیەکجاری سەری هەرێمیش دەخۆن و سەروپێیەکەیشی هەر بۆ خۆتان! ڕوەکی وای وت

ئایا ڕەخنە لە نوخبەی سەروکلک بەهانە و بیانوی دژی نوسین و خوێندنەوەیە؟ سەدجار نەخێر، بەڵکو ڕەخنەیە لە گەندەڵانی ملکەچ کە سەروبەری دەزگەی مێدیەی ڕۆشنبیرییان بۆ خۆیان قۆرخ و پاوان کردوە وەک بڵێی موڵک و ماڵی گشتی نەبێت، وەک ئەوەی مارەیی دایکیان یان میراتی باوکیان بێت

******

******

کەسێکی دەمامکدار هەڵدەکوتێتە سەر سێ کەس و پێیان دەڵێت: ئەگەر هەریەکەو پارەکەی خۆیم بداتێ، ئیدی وازی لێ دێنم

یەکەمیان دەڵێ سیاسەتمەدارم! دوهەمیان مێدیەکارم! سێهەمیان پاراستن و ئاسایشم! هەریەکەو دەڵێ گوایە کار و ئەرکیان خزمەتی نیشتمان و هاونیشتمانیە

کابرای دەمامکداریش پێیان دەڵێت: کەواتە پارەکەی خۆمم بدەنەوە! هاها

بەپێی توێژینەوە زانستیەکان تەنیا هەر جگەرەیەک هەشت خولەک تەمەنت کورتتر دەکاتەوە، بەڵام تەنیا هەر ڕۆژێک لەم کارانە هەشت سەعات ژیانت کەمتر دەکاتەوە

******

     دزی و گزیی ئەدەبی و فیکری و فەلسەفی و هونەری لە سەردەمی ئینتەرنێتەوە بەم جۆرەی خوارەوەیە

   پێشتر بابەت و دەقێک لە توڕە کۆمەڵاتیەکاندا (پەڕەی فەیسبوک، پەیجی ئینتەرنێت،..) بڵاو کراوەتەوە، کەچی جەنابێک بابەت و دەقەکە دەدزێت و بەناوی خۆیەوە بڵاوی دەکاتەوە لە ناوەندێکی فەرمی و ئەکەدێمی و ڕەسمیی پەخش و چاپدا وەک گۆڤار، ڕۆژنامە، کتێب، فەرهەنگ، زانکۆ، پەیمانگە، فێرگە، تیڤێ و ڕادیۆ،.. تاد، کەچی دەشڵێ گوایە ڕێکەوتی بڵاوکردنەوەکەی جەناب پێشوترە

     جەنابێک پێشتر بابەت و دەقێکی ئەدەبی و فیکری و فەلسەفی بە زمانی کوردی لە کتێب و کۆمێنتی فەیسبوک و بابەتی نێو ئینتەرنێتەوە خوێندۆتەوە، کەچی جەناب بە زمانێکی بێگانە بابەت و دەقەکە بەناوی خۆیەوە بڵاو دەکاتەوە، بەبێ ئەوەی ناوی سەرچاوە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان بەرێت. ئەمجا بەبێ ئەوەی ناوی سەرچاوەیەکی کوردی بەرێت، هەر بۆ تامەزار ناوی یەکدو نوسەری ناسراوی کورد دەبات وەک خۆهەڵواسێن، تاکو خۆی ناودار بکات و ببێتە بازاڕی ڕەقەم و ڕەقەمی بازاڕ

******

     ******

     دو بانگەشەی نادروست دەرهەق بە بارودۆخی هەرێمەوە

یەکەم خۆشباوەڕی: گوایە بەناوی یاساوە گەندەڵکاری و قۆرخکاری و قۆشەنکاری و تاوانکاری هێشتا چاکترن لە دۆخی سروشتی کە ئەم یاسانەی تێدا نین

دوهەم خۆشەبون: گوایە کەس شۆک نابێت! ئاخر کێ هێندە ساویلکەیە کە بە نمایشێکی ساختە بە پارەی دزراوی خەڵک شۆک بێت!!  هەر نمایشی ساختەش وای کردوە، تەنانەت بە ڕوداوێکی واقیعیش کەس حاڵ نەیگرێ! بە واتایەکی دی، دەست بە درۆ و دەلەسەکانتانەوە بگرن و هێندە دەستی لێ بەرمەدەن، با خەڵکیش بڕواتان پێ بکەن 

******

خەڵات و نەفرەت دو ڕوی فلسێکن

     خەڵات واتا خۆگونجان لەگەڵ بارودۆخی واقیع، واتە هەموان خۆشیان دەوێیت، جگە لە خۆت نەبێت

******     

     ئەوی شارەزای مەقامە کەچی دەنگی خۆش نیە، بە پێچەوانەشەوە، ئەوی دەنگیشی خۆشە کەچی شارەزای مەقام نیە و نۆتەی موسیک نازانێت و لەپڕ دەنگ هەڵدەبڕێ و دەڵێن گەرم بوو وەک ئەوەی پرێمزی حەمام بێت! ئەمجا دەکەوێتە داوی لاساییکردنەوەی کوێرانە بە چاونوقان و سەرلەقان وەک ئەوەی مزمەعیل بێت! ڕێک هەروەکو وەرگێڕانی کوردی، ئەوی شارەزای زمانی کوردیە، کەچی زمانە ئەوروپیەکەی بەکەڵکی وەرگێڕان نایەت، بە پێچەوانەشەوە، ئەوی شارەزای زمانێکی ئەوروپیشە، کەچی زمانە کوردیەکەی بەکەڵکی وەرگێڕان نایەت، بە هەردو بارەکەشدا پاشخانە ڕۆشنبیریەکەی دەربارەی بابەتە وەرگێڕاوەکە چڕوپڕ نیە

******

• human, humus, adamah

• وشەی لەتینی هومەن و هوموس خزمن

• وشەی لەتینی |هومەن| ئاوەڵناوە بۆ مرۆ

• وشەی لەتینی |هوموس| واتا خاک

• وشەی |ئەدەم| واتا مرۆڤ کە دەچێتەوە سەر وشەی عیبری |ئەدەمەه| واتا خاک

• لێرەوە |مرۆڤبون| واتا بەخاکبون

• لە ئینجیلدا نوسراوە کە مرۆڤ لە خاکەوە هاتوە و دەشبێتەوە خاک

     گوڵدان لەجیاتیی گۆڕستان: پاش مەرگ مردو خۆراکی مار و مێروی ناو گۆڕە و پاشماوەکەیشی دەبێتەوە خاک. بێگومان مرۆڤ لە درەخت بەری گەییو چاوەڕوانە. ئەی بۆچی پێچەوانەکەی ڕاست و دروست نەبێت، بەوەی درەخت لە مرۆڤ کەسێکی پێگەیشتو چاوەڕوانە! لەمەودوا لەجیاتیی سوتاندنی لاشە وەک پەینێکی هومەن لەناو گوڵدانێکدا هەڵدەگیرێت کە ناو و ڕۆژی لەدایکبون و مردنی لە سەردا دەنوسرێن، ئیدی بۆ هەتاهەتایە دەبێتەوە بەشێک لە سروشت و چاوەڕوانیی درەخت. لێرەوە چیدی گۆڕستانمان نیە و تەنیا هەر گوڵدانمان هەیە

******   

جیاوازیی نێوان واقیع و تیۆریی پیلانگێڕی تەنیا هەر چەند مانگێکە و بەس!! هاها

گەلەگورگ نەبێت، ئەم گەلە گورگ دەیخوات!! قاقا

ئەوسا تەنیا هەر بە گەندەڵیان دەوت سەردیوار و بندیوار، ئێستا سەر و بنداریش هەن

     زانستی مۆدێرنەی پزیشکی، دەرونی، ڕۆشنبیری، تەکنۆلۆژی، ئابوری، کۆمەڵایەتی و سیاسی بە ڕادەیەک هێندە پێشکەوتون کە واقیعەن چیدی هیچ مرۆڤێکی ساغ و سەخڵەمی تەندروست لە سەرانسەری جیهاندا نەماوە

******

Demokratie, Demonkratie

دێمۆکراتی و دێمۆنکراتی تەنیا هەر بە پیتی |نون| جیاوازیەکی گەورە لە نێوانیاندا هەیە

     دێمۆکراتی واتە بەردەوام خوسانی کتێبەکان و سوتانی بەهاکان، واتە هەردەم وەرچەرخانی بەهاکان و گۆڕانێکی بەردەوام! دێمۆکراتی نە هێڵی سور و نە خەتی شین و مۆر دەزانێ، نە مەرجەعیەت و نە سەرۆکی بێڕکەبەر دەناسێ، بەڵکو دێمۆنکراتی ئەو شتە عەنتیکانەی تێدا هەن، وەکو هێڵی قاوەیی، نەمری، قودسیەت، مەرجەعیەت،.. تاد

     دێمۆنکراتی واتە حوکمی شەیتانی زۆڵ! بێگومان هەژاریش بوونی نیە، بەڵکو تەنیا هەر مافخوراوی و دزی و گەندەڵی هەیە، تەنیا هەر زۆڵیەتی بەڕێوەبردن و دابەشکاریی ماتماتیک هەیە دەربارەی بودجەی نیشتمان و ژمارەی هاونیشتمانی، هەر تاکێکی هاونیشتمانی مافی بەشی بژێویی خۆی لە بودجەی نیشتمانیدا هەیە کە مارەیی دایکی هیچ حیزبێک و میراتی باوکی هیچ سەرۆکێک نیە، موڵکی هیچ وەزیر و پەرلەمێنتار و بەرپرسێک نیە، بەڵکو بودجەی گشتی مافی گشت هاونیشتمانیە. لێرەوە مافی گشتیی هاوبەش بە دەربڕینێکی چڕوپڕ: نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی بە مافە مادی و ڕۆحیەکانیشەوە! واتە پرس و بەرپرسی دادگەری (عەدالەت) پەیوەستە بە (چەن و چۆن)، نفوذ و نقود

     بەر لە دەمداچەقان و زارتێژەندن دەربارەی گٶڕین لەڕێی هەڵبژاردنی پەرلەمێنتەوە، کۆمەڵێ پرنسیپ و ئەرک و مافی گشتیی هاوبەش هەن کە لە هیچ کەس و حیزب و گروپ و ڕێکخراوە و مێدیە و دەزگە و ناوەندێکی هەرێمدا نین، وەکی متمانەی تەندروست! بەرپرسیارێتیی ڕاستەقینە! لەیەکگەیشتن! ڕێزلێگرتن! خەمخۆری! بەتەنگەوەهاتن! ڕۆحی هاوکاری! پێکەوەهەڵکردن! فەزای گشتیی هاوبەش بۆ هەموان! خەندەی هاوبەش! هەر لەبەرئەوەشە داماوان دەتوانن بەردەوام ژیانی بەرپرس و سەرپەرشت و سەرۆک و بژاردەی حیزب و گروپ و مێدیە و دەزگە و ناوەندەکان بگۆڕن، بەڵام ئەمان ناتوانن هیچ لە ژیانی خەڵکی بگۆڕن!! بە واتایەکی دی، هەرکات نوخبەی سەروکلک شەقی لە قونی خۆی هەڵدا، ئەوکات سەرەتای گۆڕین دەست پێدەکات! بە نوخبەی سەروقنگەوە بوزیان پێوە بکەن و بە ناو کونەمەرەکەبی پەرلەمانەدا پەنجەیان بۆ تێ مەخەن، کار و ئەرکی هاوبەشیان پارەوپول، پلەوپایە، خۆزلکردن و خۆزەلیلکردنە

     دوفاقیی یا ئەوەتا ئەم یان ئەو! گاڕان ڕێچکەی درێژیان بەستبوو، بەڵام گایەک لە بەردەم دەرگەی دوفاقیی چەپ و ڕاستدا وەستاو و نەیدەزانی خۆی بە کام فاقیدا بکات، هەر فاقێکیش بە ڕاڕەوی درێژی سەرداخراو دەڕۆیشت و ئەوسەری دیار نەبوو. تومەز کۆتایی هەردو فاقی چەپ و ڕاست دەچونەوە سەر یەک ماشێن و مەکینەی زەبەلاحی دروستکردنی قیمەی خۆماڵی. ڕێک ئەو دیمەنە هەڵبژاردنی یا ئەوەتا عەلمانی یان دینیی بیر هانیمەوە

     لەودیو ئەرێ و نەرێوە! نوخبەی سەروکلک لە دەزگەی مێدیە و توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی ئەکەدێمی هێشتا فێری ئەوە نەبونە کە لە نێوان خوێڕی و خوێڕیتردا هیچیان هەڵنەبژێرن و دەنگیش بە هیچیان نەدەن! هەڵبژاردنی هەرە باشترینیان لە خوێڕییان یان دەنگدان بە کەمترین خوێڕیتریان، لە هەردو باردا هیچ لەوە ڕاستیە ناشارێتەوە واتە دەنگدان و هەڵبژاردنی خوێڕیەک! ئەڵبەتە ئەوی ڕێزی خۆی بگرێت و دەسبەرداری مافی خۆی نەبێت، هەرگیز بە دەنگی خۆی خوێڕیەک ناکاتە نوێنەر! دواجار کامیان براوە و کێیان دۆڕاوە هیچ لە بارودۆخەکەی واقیع ناگۆڕن، دەنگدان بە خۆ سەرەتای گۆڕینی فیکر و کردارە! سەروبەری نوخبە وا دیارە بستێک لە بەرژەوەندی گیرفانیان دورنەکەوتونەتەوە. هەر لەودیو (ئەرێ و نەرێ)شەوە دەنگی ئالتەرنەتیڤ و ئەرکی ڕۆشنبیرن

******

نیشتمان واتا مافی هاونیشتمانی! مافە بنەڕەتیەکانی هاونیشتمانیش پێکەوە مادی و ڕۆحین

     نیشتمان نە دروشمبازیی حیزبیە، نە ئینشای عیشق و عاتیفیە، نە شیعری ئاڵا و خاکی وەتەنە، نە خوتبەدانی ئیدیۆلۆژیی ناسیۆنەلیستە، نەش ملکەچیی نوخبەی سەروکلکە لە ناوەندی مێدیە و ئەکەدێمی و ڕۆشنبیری و مەدەنیەوە

     ماف و یاسا دو شتی جیان، هێشتاش لە خۆرهەڵاتدا دەوڵەتی یاسا و دەوڵەتی ماف لەیەکتر جیا ناکەنەوە، گشت وڵاتانی جیهان دەوڵەتی یاسان، تەنانەت دەوڵەتانی خوێڕی، دیکتاتۆری، نیمچەدێمۆکراتی، نەژادپەرستی، تائیفی و مەزهەبیش هەر دەوڵەتی یاسان، چونکی هیچ دەوڵەتێک نیە کە بەبێ یاسا بێت، هەرچی نادادگەری، گەندەڵکاری، پاوەنکاری و قۆشەنکاری هەن، هەر بەناو یاسای دەوڵەتەوە سەپێنراون، بۆ نمونە موچەی پەرلەمێنتەر و پارەی دزراوی بەناو چەندان پاسەوانەوە. یان بێشومار پارەی دزراوی خەڵک و هەڵلوشینی بودجەی گشتی بەناو پڕۆژەی حیزبی، سیاسی، ئابوری، کۆمەڵایەتی، دینی و ڕۆشنبیریەوە کە هەر هەمویان بەناو یاساوە داسەپێنراون،.. تاد! بۆیە پێویستە کەس نەبێتە کۆیلەی ئەو جۆرە یاسانەوە، چونکی یاسا دێت و دەچێت، بەڵام هیچ کەس دەسبەرداری مافی خۆی نابێت. لێرەوە دەوڵەتی ماف بەپێی دادگەی باڵای دەستوریەوە بەرپرسە بەرانبەر مافە بنەڕەتیەکانی هاونیشتمانی و مافەکانی مرۆڤ

******

لەودیو (ئەرێ و نەرێ)ەوە

     ڕێفێرەندوم لە هەرێمدا بوەتە گەمەی بەیعەت

یەکەم: دەنگی نەرێ بۆ هەرێمی کوردستان واتا دەنگدان بە دەوڵەتی عیڕاق کە لە ئەدەبیاتی سیاسیدا بە دەوڵەتانی خوێڕی دەناسرێن

دوهەم: دەنگی ئەرێ بۆ هەرێمی کوردستان واتا دەنگدان بە سیستەمی حیزبیی بنەماڵەیی هەرێم کە هەر لەناو دەوڵەتانی خوێڕیدا دەناسرێنەوە

سێهەم: لەودیو ئەرێ و نەرێوە واتا هاوکات توڕدانی هەم دەوڵەتێکی خوێڕیی عیراق و هەم سیستەمێکی خوێڕیی هەرێمی کوردستانیش پێکەوە بۆ ناو زبڵدانەکەی مێژو، هەر ئەوەشە دەنگی ئالتەرنەتیڤ و ئەرکی ڕۆشنبیر

******

مێتەفیسیک Metaphysik

     فەلسەفەی مێتەفیسیکیی سۆکرات و پلاتۆن واتە دوقاشکردنی جیهان بەسەر دوانەی لێکدژەکان یان دوفاقی (دوەلیسم) و دودژەکاندا. دابەشکردنی دونیا بۆ ئەمدونیا و ئەودونیا، ڕوناکی و تاریکی، سپی و سیا، بەهەشت و دۆزەخ، خێر و شەڕ، ئیمان و کوفر، حەڵاڵ و حەرام، ڕۆح و جەستە، ڕاستی و درۆ، یەزدان و ئەهریمەن، حەقیقەت و ڕواڵەت، جەوهەر و مەزهەر، چاکە و خراپە، واتە شتێک هەر بە جەوهەر چاکە یان خراپە بێت، گوایە جەوهەرێکی نەگۆڕ بنەڕەتی شتەکانە!! لەکاتێ هیچ شتێک نیە کە بە جەوهەر چاکە یان خراپە بێت، بەڵکو چاکە یان خراپە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دی جودایە، لە زمان و کولتورێکەوە بۆ زمان و کولتورێکی دی دەگۆڕێت، لە قۆناغ و سەردەمێکەوە بۆ قۆناغ و سەردەمێکی دی جیاوازە، لە دۆخ و هەلومەرجێکەوە بۆ دۆخ و هەلومەرجێکی دی وەردەگەڕێت، واتە گۆڕان بنەڕەتی شتەکانە، لێرەوە بوون بەردەوام ببوونە