م M
م M
مادام و ماتوڵ واتا تا و هەتای هۆکار و ئەنجام
وشەی عەرەبی |مادام| واتا بەردەوامی و درێژەی بارودۆخێک
لێرەوە وشەی |ماطول| ماتوڵیش هاومانایە
وشەی کوردی |تا، هەتا| هاوواتای مادام و ماتوڵە
بۆ نمونە
تا ماف و ئەرک نیە، ئیدی هەڵبژاردن مقەبایە
واتە: مادام ماف و ئەرک نیە، ئیدی پەرلەمان درۆیەکی گەورەیە
******
مازدۆ
Mast, *mazdo, *mazdos, mast, mastool, masto, *masta
بە ئیندۆگێرمانی |مازدۆ| واتا کۆڵەکەی چارۆکەی کەشتی، لە بنەڕەتدا |*مازدۆ| واتا دارمازو
چونکی داری مازو توند و تۆڵ و چەور و پتەوە، بەرگەی سوێری و داخوران و بۆرانی دەگرت و درز و قڵیشی نەدەبرد، بۆیە پایە و ستون و کۆڵەکەی کەشتی و بەلەمیان لێ دروست دەکرد
مانای دیکەی وشەکە بە ئیندۆگێرمانی |*مازدۆس| واتا خۆراکی چەوری گوێز و بەڕو
بە ئەڵمانی، ئینگلیزی، هۆلەندی، سوێدی، نەروێژی، سلۆڤێنی و ئازەری |ماست|، بە هیندی و ئوردو |ماستۆل|، بە ئێسپێرانتۆ |ماستۆ|، بە گێرمانی |*ماستە|ی پێ دەڵێن
هەمو ئەم وشانە دەچنەوە سەر ئیندۆگێرمانی |*مازدۆ| واتا دارمازو، پایە و ستون و کۆڵەکەی کەشتی
******
ماسکە و مەسخەرە
Maske, Maskerade, maschera, masque
******
مەسکیتە، مزگەوت
******
Parasitos, avante
مشەخۆر و مفتخۆر
َ أونطة: كلمة يونانية بمعنى (حيلة) «أفنتا»، يقولون: (دا شغل أونطة) و (بلاش أونطة) و (سينما أونطة هاتوا فلوسنا) و (فلان أونطجي)؛ أي صاحب حيل و خدع
ئەم وشەیە یۆنانیە لە فەرهەنگدا بەو مانایە نەمدۆزیەوە و بە پیتی لاتینیش نەنوسراوە
******
- موسیک
- Musik, mousike, musica, mousikos, mouse, Muse, techne
- museum, mouseion
- musaicum, Mosaik, mosaico, musaico
بە یۆنانی |مۆسیکە| کە لە باری ئاوەڵناوی |مۆسیکۆس|ەوە هاتوە. بە لاتینی |موسیکا|. بە کوردی |مۆسیقا|. بە عەرەبی و فارسی |موسیقی|. بە زوربەی زمانەکان هەر دەڵێن: |موسیک/موزیک/میوزیک|. لە بنەڕەتدا هەمو ئەم وشانە دەچنەوە سەر وشەی یۆنانی |مۆسە| واتا خاتو خوایانی هونەر و زانست. بە ئەڵمانی |موسە| هەمان مانای هەیە
هەردو وشەی لاتینی |موسێوم| و |موسایکوم| لە وشەی |مۆسە/موسە|ەوە هاتون
وشەی لاتینی |موسێوم| واتا موسەخانە یان خانەی هونەر (مەتحەف). بە یۆنانی |مۆسەیۆن| واتا مۆسەخانە/مۆزەخانە
وشەی لاتینی |موسایکوم| واتا کۆکردنەوەی کۆی پارچە پارچەی ماتەڕیال و مادەکان (وەک بەرد و کاشی ڕەنگاوڕەنگ، شوشەی ڕەنگین، تەختە، قوماش، چەرم، زەنگیانە و مورو،.. تاد) و لکاندنیان پێکەوە و نەخشاندنی شێوە و وێنە و نیگاری ڕەنگین لە سەر دیوار یان زەوی. بە ئەڵمانی |مۆسایک|. بە ئیسپانی و ئیتاڵی |مۆسایکۆ|. بە ئیتاڵیی کۆن |موسایکۆ|ی پێ دەڵێن
بە هونەریش دەوترێت |تێخنە/تێکنە| واتا تەکنیک، پیشەی دەستی، سەلیقەی سەنعەت، دەسڕەنگینی، لێزانی، کارامەیی
هونەر وشەیەکی ئاڤێستایی و پەهلەویە بە واتاکانی سەرەوە، بەڵام لەبەر چەند هۆکارێکی ڕێزمانی و ئێتیمۆلۆژیدا وشەی هونەر ناچێتەوە سەر |هۆنین، هۆن، وەن/وەنەر، وان/وانەر، وانە|، چونکی ئەگەر ئەم وشانە بنەڕەتی وشەی |هۆنەر| بونایە، ئیدی دەبوو هونەر کەسی لێزان و پیشەگەر بێت، لە کاتێکدا هونەر ناوی کار و پیشەکەیە، نەک ناوی کەسی بکەر. واتە دەبوو پاشگری |ئەر| لەگەڵ |هۆن|دا وشەکە بکاتە بکەر، لە کاتێکدا هونەر کار و پیشەیە، نەک کەسی بکەر و هونەرمەند. هونەر کارە نەک بکەر
کەواتە وشەی |موسیک| واتا هونەر، سەرەتا بە هەمو هونەرەکان دەوتران موسیک کە بە نۆ خاتە خوداکەی موسە (خات خوایانی هونەر و زانست) ناسراون، هەر هەمویان ئافرەت بون، ناو و هونەری ئەم خاتو خوایانە لە ڕوانگەی (هێسیۆد)ەوە بریتین لەمانەی خوارەوە
ئورانیا - ئەستێرەناسی
ئۆیتێرپە - موسیک
پۆلیمنیا - بەند و ستران
تێرپسیخۆرە - سەما و زەما
کلیۆ - چیرۆک و داستان
کالیۆپە - شیعری مەلحەمە
ئێڕاتۆ - شیعری غەزەل
مێلپۆمێنە - ئەفسانەی تڕاژیدی
تالیا - ئەفسانەی کۆمێدی
******
موغ، مەجوس، مەگەر، گەور
******
- Interregnum, caretaker government
-
میانەحکومەت و کەلێنەحکومەت
چەمکی سیاسی |میانەحکومەت| واتا نێوان دو حکومەت کە پێی دەوترێت |گۆزەحکومەت| واتا حوکمڕانیی ڕاگوزەر، یان |گوزەحکومەت| واتا حوکمڕانیی ناوەخت و کاتی
سەروەختی ڕوخانی فەرمانڕەوایی دەوڵەتە، بارودۆخی قەیران و شەڕە، هەندێ جار لە هەندەرانەوە و لە دەرەوەی دەوڵەتەوە حکومەتی موەقەت پێک هێنراوە
بەڵام چەمکی ڕامیاری |کەلێنەحکومەت| واتا حوکمڕانیی کاربەڕێخەر و بەڕێوەبراو، کە ڕێپێنەدراوە لە بڕیاری چارەنوسساز و ڕێسای بنەڕەتیدا
بۆ پڕکردنەوەی ئەو کەلێن و کەلەبەرەی ماوەی نێوان هەڵبژاردنی پەرلەمان و دامەزراندنەوەی کابینەی تازەی حکومەتە، بارودۆخی ئاسایش و ئاشتیە
- هەمو ئەم چەمکانەی خوارەوە دەچنەوە سەر بنەڕەتی ئیندۆگێرمەنی |ڕێگ| واتا بەڕێوەبردن، ڕێچکە و ئاراستەکردن، حوکمکردن، ئاژۆتن
- idg.= *reg
- بە لاتینی دەبێتە کرداری |ڕێگێرێ| واتا بەڕێوەبردن، فەرمانکردن، پیادەکردن، ڕێچکەگرتن، سەرپێخستن
- lat.= regere
Regie, Regium, Regieren, Region, Interregnum
******میانەحکومەت و کەلێنەحکومەت
چەمکی سیاسی |میانەحکومەت| واتا نێوان دو حکومەت کە پێی دەوترێت |گۆزەحکومەت| واتا حوکمڕانیی ڕاگوزەر، یان |گوزەحکومەت| واتا حوکمڕانیی ناوەخت و کاتی
سەروەختی ڕوخانی فەرمانڕەوایی دەوڵەتە، بارودۆخی قەیران و شەڕە، هەندێ جار لە هەندەرانەوە و لە دەرەوەی دەوڵەتەوە حکومەتی موەقەت پێک هێنراوە
بەڵام چەمکی ڕامیاری |کەلێنەحکومەت| واتا حوکمڕانیی کاربەڕێخەر و بەڕێوەبراو، کە ڕێپێنەدراوە لە بڕیاری چارەنوسساز و ڕێسای بنەڕەتیدا
بۆ پڕکردنەوەی ئەو کەلێن و کەلەبەرەی ماوەی نێوان هەڵبژاردنی پەرلەمان و دامەزراندنەوەی کابینەی تازەی حکومەتە، بارودۆخی ئاسایش و ئاشتیە
- هەمو ئەم چەمکانەی خوارەوە دەچنەوە سەر بنەڕەتی ئیندۆگێرمەنی |ڕێگ| واتا بەڕێوەبردن، ڕێچکە و ئاراستەکردن، حوکمکردن، ئاژۆتن
- reg
- بە لاتینی دەبێتە کرداری |ڕێگێرێ| واتا بەڕێوەبردن، فەرمانکردن، پیادەکردن، ڕێچکەگرتن، سەرپێخستن
- regere
Regie, Regium, Regieren, Region, Interregnum
******Mehr Infos: https://kamilo-kafruschy.webnode.at/news/archiv-der-kurzen-und-bunden-kritik-i%db%95rsh%db%8c%da%a4%db%8c-%da%95%db%95khn%db%95%db%8c-%da%a9wrt-w-%d9%bewkht/
karyophyllon, Caryophyllus, Dianthus = deos + a'nthos
مێخەک
******
میسۆژین/میسۆژن
Misogyn = misein + gyne
- وشەیەکی لێکدراوی یۆنانیە
- یەکەم: |میسۆ| واتا ڕک و کینە. کورتکراوەی کرداری |میسەین|ە واتا ڕقلێبون
- دوهەم: |گینێ/ژینە| واتا ژن
- کەواتە |میسۆژین| واتا ڕق لە ژن، کینە بەرانبەر ژن، نەیاری ژن
- خەڵات و نەفرەت دو دیوی یەک شتن
- ڕەفتار و گوتار دو دیوی هەمان شتن
******