س S

27.01.2013 09:53

س S

ساپۆن و ساوین
sapouni, sapuna, sapo, sapone, savon, sabun, soap, Seife, *soipon, sapon, sAp

  • سابون: بە یۆنانی |ساپۆنی|. بە ماڵتایی |ساپونا|. بە ئێسپێڕانتۆ و لاتینی |ساپۆ|. بە ئیتاڵی |ساپۆنە|. بە فەرەنسی |ساڤۆن|. عەرەب هەر ئەم وشە فەرەنسیەی کردوە بە |صابون| هەروەک فارسی. بە تورکی |سابون|. بە ئینگلیزی |سۆپ/سۆئاپ|. بە ئەڵمانی |سایفە|. بە گێرمانی |*سۆیپۆن|، |ساپۆن|. هەمو ئەم وشانە دەچنەوە سەر ڕەگی |ساپ| واتا گوشراو، پاڵێوراو، دڵۆپێنراو
  • کورد گۆکردنی وشەی |صابون|ی عەرەبی و فارسیی پێ قورس بوە، بۆیە |ساوین|ی بە سەرزاری خۆماڵی بەکار بردوە، مەبەست لە |ساوین| واتا بە خۆ-ماڵین و بە خۆ-ساوین و ساوان و سوان، بە فارسی |ساییدن| واتا سواندن

******

  • šakku, sákkos, saccus, Sakko, Sack, sac, saq
  • ساقۆ، ساکۆ

بە یۆنانی |ساکۆس| واتا قوماشێکی زبری موی بزن
بە لاتینی |سەکوس| واتا پۆشاکی بەندزبر
بە ئەڵمانی |ساکۆ| واتا چاکەتی و چێنراوی بەندزبری ئەستور
وشەی |ساک| واتا چنراوی موو، تورەکە، جەواڵ، گونیە. دەچێتەوە سەر زمانی عیبری |شەق/سەق| واتا جلوبەرگی بەندزبر
ئەمیش دەچێتەوە سەر زمانی ئاسوری |شەکو| واتا پۆشاکی گونیە کە زیندانیەکان دەیانپۆشی
بە کوردی |ساقۆ| واتا چاکەتی ئەستوری زبر

******

سەبون

samum, scirocco

سەبون و زەبون دو وشەی جیان
وشەی |زەبون| واتا بێچارە و داماو
وشەی |سەبون| واتا گڕەبای ژەهراوی، ژەهرەبا/ژارەبا، بای سەم و سەموم واتا تین و هاڵاوی گەرمای کوشندە
بنەڕەتی وشەکە دەچێتەوە سەر |سەم| واتا ژەهر. ئاکامی جێگۆرکێی پیتی |م| بۆ |ب، ن| سەموم بوەتە سەبون
بە زمانی ئەڵمانی و ئینگلیزی و زۆر زمانی ئەوروپی دی هەر دەوترێن سەموم
بە کەلهوڕی (کرماشانی) و گەرمیانی |سەون|. بە زاری جەزائیری |شیرۆکۆ|. بە زاری تونسی |شەهیلی|. بە زاری لیبی |قیبلی|. بە زاری مەغرینی |شەرقی|. بە بالیاری |کەلیما|. هەروەها ناوی مارین،.. تاد
 
گڕەبای سەبون لە وەرزی بەهار و هاویندا لە بیابانی باشوری ڕۆژهەڵاتەوە بە تەپۆتۆزێکی پڕتەن لمەوە هەڵدەکات بەرەو دەریای سپیی ناوەڕاست و باکوری ئافریکا و شام و ئیسڕائیل دەگرێتەوە، پلەی گەرما دەگاتە سەروی پەنجاوە کە بونەوەر و زیندەوەر دەکاتە بریان، بۆیە تین و هاڵاوی گڕەکەیان بە ژەهرێکی کوشندە شوبهاندوە
گڕەبردو لە گڕەبای سەبونەوە توش دەبێت، تەنیا هەر تۆراخ/دوراغ چارەسەرە کە پێستی بە تۆراخ سواخ دەدرێت، بەردەوامیش تۆراخاوێکی خەستی پێ دەدرێت تا چاک دەبێتەوە
******
 
سەد کە = سەد کو = سەتکا
گوزارەی |سەد کە| واتا چەند کە = چەندە = هەرچەندە
لێرەوە وشەی |سەد| دەلالەتە لە |چەند| ژمارەی گەورە و زۆر و قەبە
 
سەد کە عەرز زۆرە، گٶڕ بە ئەندازە
چەند کە عەرز زۆرە، گۆڕیش بەئەندازە
چەندە عەرز زۆرە، گۆڕیش هێندەی (بەقەی) مرۆڤە
هەرچەندە ئەرز بێسنورە، بەڵام گۆڕ سنوردارە
******
 
  • karkinos, canser, Krebs, Krabbe
  • سەرەتان/سرطان، قرژانگ

بە یۆنانی |کەرکینۆس| واتا سەرەتان/قرژانگ. دو هەزار ساڵ زیاترە پزیشک هیپۆکرات ئەم بیماریەی ناوبردوە
بە لاتینی |کەنسێر| واتا سەرەتان/قرژانگ، هەر لەم وشە یۆنانیەوە هاتوە
بۆیە ئەم بیماریەی بە سەرەتان/قرژانگ شوبهاندوە، چونکی ڕەقە و لە پەل و قاچەکانی قرژانگ دەچێ
لێرەوە بە زۆربەی زمانە ئەوروپیەکان هەر قرژانگە، بۆ نمونە
بە ئەڵمانی|کرێبس| واتا هەم نەخۆشیی سەرەتان، هەمیش قرژانگ
بەڵام مایەی پرسینە کە بۆچی کورد بە |شێرپەنجە| وەریگرتوە

******

  • سەفربەلک/سەفەربەرلیک 1913
  • seferberlik, safarberlik
وشەیەکی تێکەڵە لە تورکی و عەرەبی و فارسی. سەفەر/سەفیر بە عەرەبی واتا ڕێکخستن (کەمپەین و مۆبیل)، خۆئامادەکردن، چەکدارکردن. پاشگری فارسی بەر، پاشگری تورکی لیک/لق بۆ سازدانی ناو. پێکەوە مانای حەرفیی وشەکە واتا رێکخستن و بە مۆبیلەکردن (مۆبیلیسیرێن)، سازدانی خەڵک، چەکدارکردنی گەل
سەفەربەلک واتا ڕەشبگیری، سەربازگیریی زۆرەملێ، چەکدارکردنی گشتی و ئامادەباشیی شەڕ
پێش یەکەم جەنگی جیهانی و دواتریش خەلافەتی عوسمانی لە ویلایەتەکانی ژێردەستیدا (وەکو: عیراق، سوریا، لوبنان، میسر، سعودی،.. تاد) بانگەوازی بۆ جەنگاوەری جەبری (ئیجباری) کرد، کە دەبوو لە پانزدە ساڵانەوە تا چڵوپێنج ساڵان ڕاپێچی کوشتاری بەڵکان بکرێن، ئیدی بەزۆر بۆ شەڕ بران و هەر نەشگەڕانەوە. ساڵانی قاتوقڕی و ئافات، ئەو ڕۆژگارە گۆشتخۆران گۆشتی کەر و ڕۆنی سەگ و پشیلەیان دەخوارد

******

Schelomo, salomon, solomon, salomo, sulaiman

سولەیمان

بە عیبریی تەورات شا |شێلۆمۆ| واتا ئاشتیخواز
بە یۆنانی دەبێتە سەلۆمۆن و سۆلۆمۆن
بە لاتینی دەبێتە سەلۆمۆ
بە عەرەبی دەبێتە سولەیمان،.. تاد

ئیدی بە کۆتایی ناوەکەوە |ی| دەلکێت و دەبێتە سولەیمانی

 

******

سۆل

sola\solum, solea, sole, Sohle, sula, suola, suela, zool
 

بە ئێنگلی/ئینگلیزی |سۆول/سۆلێ|، بە سڤێدی/سوێدی |سولا|، بە کەتەلانی |سۆلا|، بە ئیسپانی |سوێلا|، بە ئیتاڵی |سوۆلا|، بە هۆڵەندی |تسۆل/زۆل|، بە ئەڵمانی |سۆلێ| واتا ناوکیف، بنپێڵاو، بنپێ، هەروەها بە خوازە و مەجاز واتا درۆ

هەمو ئەم وشانەی سەرەوە دەچنەوە سەر بنەڕەتی لاتینی |سۆلا/سۆلوم| واتا ڕوتەخت، پێدەشت، زەمین. بە لاتینی |سۆلێیا| واتا سەندەل

بە کوردی |سۆل| واتا کەوش و پێڵاو. لەمیشەوە سۆلک واتا کەوشی سوکەڵە یان سەرپایی. سۆلدرو واتا کەوشدور یان پینەدۆز. سۆلبەند واتا ناڵبەند/نعلبند

جێی ڕامانە کە لە کتێبی (وەهای گوت یان وەها دووا زەردەشت)دا نیتچە |سۆلە|ی بە مەجازی بەکار بردوە و دەڵێت: (درۆ ماوەبەسەرچوەکان)ی زوبانە کۆنەکان، کەچی لە وەرگێڕانە کوردیەکاندا بە (پێڵاوی کۆن، ڕێگەی کۆن، یان دو سۆلەی شڕ) وەرگێڕدراون
 
تکایە ئەوی خوێنەر و ئەهلی کتێبە، با ئەم دێڕەی وەرگێڕانی سێهەم لەم کتێبەی (زەردەشت وای وت)، بەشی دوهەم بەناوی (منداڵەکە بە ئاوێنەیەکەوە)، لەگەڵ ساڵی چاپ و ژمارەی لاپەڕەکەدا دابنێت، بە سپاسەوە

لەبەر ئەوەی دوای ڕۆژانێکی زۆر کە هیچ خوێنەرێک و ڕۆشنبیرێک و نوسەرێک نەبوو! بە سپاسەوە جگە لە خودی وەرگێڕ خۆی کە ئەم دێڕەی بۆ نوسین، چونکی ئەو هەمو شین زارەی لە لایەن دەستەبژێری ڕۆشنبیر و نوسەرانەوە بۆ کتێب دەگێڕدران، وەک گشت کێشەکانی دی نوزانەوە و کرۆزانەوەی درۆ دەرچون و لە بنەڕەتەوە ئەسڵەن هەر خۆیان خوێنەر و ئەهلی کتێب نین

  • یەکەم وەرگێڕان ساڵی ٢٠٠١ ل ٩٦: گیانم ئیدی نایەوێ بە پێڵاوی کۆنەوە بگەڕێ
  • دوهەم وەرگێڕان ساڵی ٢٠٠٨ ل ٨٨: گیانم نایەوێت بە پێڵاوی کۆنە هەنگاو هەڵگرێت
  • سێهەم وەرگێڕان ساڵی ٢٠١٦: گیانم ئیتر نایەوێ بە رێگەی کۆن دا بئاژوێ
  • چوارەم وەرگێڕان ساڵی ٢٠١٩: چیتر ڕۆحم نایەوێ بە دوو سۆلی شڕەوە بڕوا
  • Nicht will mein Geist mehr auf abgelaufnen Sohlen wandeln

لێرە و بۆ ئێرە مانایەکی گونجاوی وشەکانی ئەم دێرەی دەقەکەی نیتچە
der alten Zungen لیسان و زوبانە کۆنەکان
abgelaufen ماوەبەسەرچو
Sohlen درۆکان
abgelaufnen Sohlen درۆ ماوەبەسەرچوەکان
wandeln نەک wandern
ئەگەرچی ئەم دو کردارە ئەڵمانیە لەیەک دەچن، بەڵام ماناکەیان جیاوازە، لە وەرگێڕاندا لێیان تێکچوە

لە دەقە ئەسڵیەکەی نیتچەدا نوسراوە: ... زوبانە کۆنەکان ... درۆ ماوەبەسەرچوەکان

واتە هەردو وشەی (زوبان) و (درۆ) نەک بە شێوەی تاک، بەڵکو بە کۆ نوسراون

******

  • سیمولارێ
  • Simulation, simulatio, simulare, simultaneus, simul, similis
  •  
  •   بە لاتینی |سیمولاتسیۆ| واتا لاسایکردنەوە، دەرکەوتەی ساختە و دەستکرد. |سیمولاتسیۆن| واتا هاوشێوەسازی، فریوسازی، فێڵسازی
  •  
  • بۆ نمونە: جیهانێکی مەجازی هاوشێوەی جیهانێکی واقیعی دروست بکرێت، واتە وەهم بکرێتە واقیع، ساختە جێی ڕاستەقینە بگرێتەوە، خەیاڵ هاوشێوەی ڕیال ساز بدرێت، ماشین و ئامێری سازدانی وەهم هاوشێوەی واقیع وەک پڕۆگرامی کۆمپیوتەر
  •  
  • ئاوەڵناوی |سیمول| واتا هاوشێوە، لێکچو. |سیمیلیس| واتا وەکیەک، چونیەک. |سیمولتان/سیمولتانۆیس| واتا هاوکات، هەمان کات، هاوبەش
  • فرمان و چاوگی لاتینی |سیمولارێ| واتا هاوشێوەسازدان، هاوشێوەسازان، هاوشێوەسازین، نواندنی دەستکرد، فریودان، خەڵەتاندن
  •  
  • واتە سازدانی تۆمەت هاوشێوەی واقعیەت، سازدانی وەهمیەت هاوشێوەی هەقیقەت
  • ******